عوامل موثر بر ميزان بهره‌مندي جمعيت تحت پوشش از برنامه پزشك خانواده شهري ايران

هدف: برنامه پزشك خانواده شهري به منظور افزايش بهره‌مندي از خدمات سلامت از سال 1391 در استان‌هاي فارس و مازندران اجرا شد. اين مطالعه با هدف تعيين عوامل موثر بر ميزان بهره‌مندي جمعيت تحت پوشش از برنامه پزشك خانواده شهري انجام گرفت. مواد و روش‌ها: اين مطالعه مقطعي در زمستان 1395 انجام گرفت. جامعه پژوهش خانوارهاي تحت پوشش برنامه پزشك خانواده شهري بودند كه به صورت خوشه‌اي تصادفي انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوري داده‌ها، پرسش‌نامه محقق‌ساخته شامل 2 بخش متغيرهاي فردي و ميزان بهره‌مندي از خدمات سلامت با 33 سئوال باز و بسته بوده كه روايي و پايايي آن مورد تائيد قرار گرفت. يافته‌ها: از بين 1768 خانوار مورد بررسي با 5628 نفر جمعيت، 5521 نفر (1/98 درصد) داراي يكي از انواع بيمه پايه بودند. 0/31 درصد افراد از بيمه تكميلي برخوردار بودند. ميانگين فاصله زماني بين منزل و محل كار پزشك با پاي پياده 9/18±6/18 دقيقه و با وسيله نقليه 1/5±7/5 دقيقه بود. 8/75 درصد دارنده بيمه پايه، حداقل يك‌بار توسط پزشك خانواده شهري خود ويزيت شدند. ميانگين بار مراجعه افراد بالاي 15 سال به پزشك خانواده 14/5 بار در سال بود. عواملي مثل پرونده سلامت، بعد خانوار، بيمه تكميلي، ابتلا به بيماري‌ها، تحصيلات، شغل، تعويض پزشك، مدت زمان دسترسي، سطح آشنايي با برنامه پزشك خانواده در ميزان بهره‌مندي جمعيت تحت پوشش با سطح معني‌داري 05/0P< موثر بودند. نتيجه‌گيري: اين مطالعه نشان داد همه افراد تحت پوشش از برنامه پزشك خانواده شهري بهره‌مند نشدند و تعدادي از عوامل فردي بر ميزان بهره‌مندي از برنامه پزشك خانواده شهري تاثيرگذار بود.

Introduction: The urban family physician program for increase the utilization of health services has been implemented in Fars and Mazandaran provinces since 2012. In this way, this study aimed to determine the benefit level for population covered by the urban family physician program in Iran. Materials and Methods: This cross-sectional study was conducted in 2017. Participants on the households covered by the urban family physician program; were selected by random cluster sampling. The data collection tool was a researcher-made questionnaire consisting of 2 parts: individual variables and benefit level of health services with 33 open and closed questions; its validity and reliability were confirmed. Results: Among 1768 households with a population of 5628 people, 5521(98.1%) had one type of basic insurance. 0.31% of the people who had supplementary insurance. The average time between the home and the work place for the family physician was 18.6±18.9 minutes on foot and 5.7±5.1 by car. Correspondingly, 75.8% of those who had basic insurance were visited at least once by their family physician. The average family physician visits for participants over 15 years old was 5.14 times per year. Factors such as health records, household size, supplementary insurance, illness, education, occupation, physician replacement, availability time, and familiarity with the Family Physician Program were effective in terms of coverage of the affected population with a meaningful level (P<0.05). Conclusion: This study showed that all covered individuals did not benefit from the urban family physician program, and a number of individual factors influenced the benefit of the urban family physician program.