تحول پارادايمي در اقتصاد فضا (عبور از رويكرد تحليل فضايي)

رويكرد مطالعات ناحيه­ اي دردوره قبل ازجنگ جهاني دوم، ديدگاه غالب درجغرافيا بوده است. در اين رويكرد، تفاوت هاي ناحيه­ اي مطالعه مي­ شد و جغرافي دانان در پي كشف قوانين قابل تعميم در جغرافيا نبودند. دررويكرد مطالعات ناحيه اي، هدف اصلي جغرافياي اقتصادي تجزيه و تحليل نظم فضايي اقتصاد بود و جغرافياي اقتصادي، فعاليت­ هاي اقتصادي را كه در داخل چشم انداز جغرافيايي اتفاق مي افتاد، فهرست مي كرد و به تشريح آن ها مي پرداخت. با گسترش تحولات علمي و انقلاب كمي، ديدگاه مطالعات ناحيه اي در تحليل پديده هاي جغرافيايي كارايي خود را از دست داد و تحليل فضايي، به پارادايم غالب جغرافيا تبديل شد. اين رويكرد، كاربرد مدل هاي كمي را در تحليل فضايي پديده هاي جغرافيايي رواج داد. بر اساس اين رويكرد، پراكندگي پديده هاي جغرافيايي، ظاهراً بي نظم است اما از اصولي منظم تبعيت مي كنند كه از نظر علمي قابل شناخت است. در اين دوره، جغرافياي اقتصادي هم از قوانين رياضي و فيزيك در تحليل اقتصادي نواحي استفاده كرد. تبديل شيوه توليد فورديسم( توليد انبوه) به پست فورديسم(توليد تخصصي و انعطاف پذير) و انقلاب تكنولوژيك سبب شد كه سرمايه داري تجديد ساختار پيدا كند؛ مديريت انعطاف پذير و تمركز زدايي مورد توجه قرار گيرد. شرايط جديد، اجتماعي، فرهنگي و سياسي نيازمند پارادايم جديدي بود. از اين رو، رويكردهاي پوزيتيويستي و نئوكلاسيكي نمي توانست پاسخگوي نيازهاي شرايط جديد باشد. در نتيجه، رويكردي موسوم به جغرافياي اقتصادي رابطه اي مورد توجه قرار گرفته كه با شرايط جديد تطابق بهتري دارد. اين مقاله، تحول پارادايمي در اقتصاد فضا را مورد واكاوي قرار داده است و با بررسي نمونه هاي بين المللي و ملي نشان داده است كه روند تحولات اقتصادي به دور از روندهاي اجتماعي، سياسي و ساختار روابط قدرت و تنها از طريق پارادايم فضايي و روابط رياضي قابل تحليل نيست.