اثربخشي آموزش مهارت حساسيت اخلاقي بر كاهش مكانيسم بي‌تفاوتي اخلاقي و ارتكاب قلدري نوجوانان

Effectiveness of Ethical Sensitivity Skill Training on Moral Disengagement and Bullying in Adolescent Girls

با توجه به شيوع بالاي قلدري و تأثير مكانيسم بي‌تفاوتي اخلاقي در افزايش نرخ ارتكاب به قلدري پژوهش حاضر با هدف بررسي اثربخشي آموزش مهارت حساسيت اخلاقي بر كاهش مكانيسم بي‌تفاوتي اخلاقي و ارتكاب قلدري تدوين ‌يافت. روش: مطالعۀ حاضر با روش نيمه آزمايشي و طرح پيش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه اجرا گرديد. جامعه آماري در اين مطالعه شامل كليه دانش‌آموزان دختر متوسطۀ اول شهر ابهر در سال تحصيلي 99-98 بودند و از ميان مدارس مقطع متوسطۀ اول به روش تصادفي خوشه‌اي دو مدرسه انتخاب و پرسشنامۀ خودگزارش‌دهي رفتار اجتماعي كودكان - كريك و گروتپتر (1995) در آن‌ها اجرا شد، همچنين با همكاري كادر مديريتي و مشاور مدرسه 31 دانش‌آموز براي هر گروه، انتخاب شدند. سپس يكي از مدارس به صورت هدفمند به‌عنوان گروه آزمايش جهت اجراي برنامه برگزيده شد و مدرسه ديگر به‌عنوان گروه كنترل هيچ برنامه مداخله‌اي دريافت نكرد. برنامۀ مداخله‌اي با محتواي مهارت حساسيت اخلاقي انديكات، باك، ميشل و ناروائيز (2001) به مدت 9 جلسۀ 45 دقيقه‌اي در گروه آزمايش اجرا شد همچنين، پرسشنامۀ بي‌تفاوتي اخلاقي بندوراو همكاران (1996) و پرسشنامۀ خودگزارش‌دهي رفتار اجتماعي كودكان كريك و گروتپتر (1995) پيش و پس از برنامه مداخله‌اي اجرا گرديد و داده‌ها با روش تحليل كوواريانس چند متغيري و تك متغيري مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: نتايج حاصل از تحليل مانكوا نشان داد كه دريافت آموزش حساسيت اخلاقي در گروه آزمايش، موجب كاهش نمرات پس‌آزمون‌هاي مكانيسم بي‌تفاوتي اخلاقي و ارتكاب قلدري نسبت به گروه كنترل گرديد. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج اين مطالعه، پيشنهاد مي‌گردد كه موضوع رشد اخلاقي و مهارت‌هاي مرتبط با آن در جهت توسعه چندوجهي مهارت‌هاي كودكان و نوجوانان درزمينۀ پيشگيري و كنترل خشونت و قلدري مدنظر قرار گيرد.

Due to the high prevalence of bullying and the effect of the moral disengagement mechanism in increasing bullying perpetration rate, this study is conducted with the aim of investigating the effectiveness of ethical sensitivity skill training on decreasing the moral disengagement mechanism and bullying perpetration. Method: This study was conducted using the quasi-experimental method and a pretest-posttest design with a control group. The statistical population in this study consisted of all middle school girls in Abhar in the academic year of 2019-2020, and two schools from the middle schools were selected using random cluster sampling to conduct Crick-Grotpeter’s self-reporting children’s social behavior scale (1995) survey. 31 students from each group were also selected with the collaboration of each school’s management staff and consultant. Then, one of the schools was purposefully selected as the experimental group for conducting the program, and the other school, as the control group, did not receive any interventional program. The interventional program, consisting of ethical sensitivity skill of Endicott, Bock, Mitchell, and Narvaez (2001), was conducted in nine 45-minute sessions in the control group. Bandura’s moral disengagement survey (1996) and Crick-Grotpeter’s self-reporting children’s social behavior scale survey (1995) were as well conducted before and after the interventional program. Data were analyzed using the multivariate and univariate covariance analysis. Results: MANCOVA analysis results show that receiving ethical sensitivity training in the experimental group leads to a decrease in the grades of moral disengagement and bullying perpetration post-tests in comparison to the control group. Conclusion: Based on the results of this study, it is suggested that the topic of ethical growth and the related skills should be considered for development of multi-aspect skills of children and adolescents in prevention and control of aggression and bullying.