تبيين فرآيند شناسايي و اولويت ‌بندي مؤلفه‌هاي سلامت كيفيت محيطي در مناطق روستايي با استفاده از روش ارزيابي نسبت تجمعي ARAS

Explaining the process of identifying and prioritizing the components of environmental health in rural areas by using ARAS

به دليل نسبي بودن مفهوم كيفيت محيطي در شرايط متفاوت مكاني- زماني، پيچيدگي­ هاي چشمگيري فراروي پژوهشگران است. به همين دليل تحليل و بررسي سلامت كيفيت محيطي مستلزم در دسترس بودن نماگرهاي مشخصي است كه در انطباق كامل با واقعيات مورد نظر بوده و امكان شناخت كامل ويژگي ­هاي جامعۀ مورد مطالعه را فراهم مي­ نمايد.روش ارزيابي نسبت تجمعي(ARAS)، يكي از تكنيك­ هاي تصميم­ گيري چند معياره است كه به منظور رتبه­ بندي، با استفاده از يك تابع بهينه گي، ميزان كارايي نسبي گزينه­ ها را بر حسب ميزان تأثيرگذاري نسبي وزن معيارها مشخص مي­كند. اين روش مي­ تواند به عنوان يكي از جديدترين، مؤثرترين و در عين حال ساده­ ترين روش ­ها، در تصميم­ گيري چند معيارۀ مورد استفاده قرار گيرد. روش شناسي اين پژوهش مبتني بر روش­ هاي تحليلي-توصيفي و پيمايشي است. اين پژوهش ضمن شناسايي و معرفي مؤلفه­ هاي سلامت كيفيت محيطي بر آن بوده تا چارچوب روش شناختي نويني را با استفاده از نظر سنجي خبرگان ارائه نمايد. بدين منظور تعداد 153 نماگر مشتمل بر 21 نماگر اكولوژيكي، 21 نماگر اقتصادي، 50 نماگر اجتماعي-فرهنگي و 61 نماگر كالبدي-فضايي براي سنجش و ارزيابي پايداري سلامت كيفيت محيطي در مناطق روستايي شناسايي شده تا بر اين مبنا امكان بررسي واقع بينانه ­تري از پايداري سلامت كيفيت محيطي در سكونتگاه هايئ روستايي فراهم آيد. نتايج اين پژوهش نشان مي ­دهد كه مؤلفۀ كالبدي-فضايي با ميانگين 8/42 در مقايسه با ساير نماگرها وزن بيشتري در تحليل سلامت كيفيت محيطي دارد. مؤلفه محيطي-اكولوژيك با 7.38 امتياز، مؤلفۀ اجتماعي-فرهنگي با 5.74 امتياز و مؤلفه اقتصادي با 5.42 امتياز در رتبه ­هاي بعدي قرار دارند. همچنين نتايج تكنيك روش ارزيابي نسبت تجمعي(ARAS) نشان مي­دهد كه مؤلفه كالبدي-فضايي با 0.867 در رتبۀ اول، مؤلفۀ محيطي-اكولوژيك با 0.816 در رتبۀ دوم، مؤلفۀ اقتصادي با 0.580 در رتبۀ سوم و اجتماعي-فرهنگي با 0.460 در رتبۀ چهارم قرار دارد. به منظور بهبود سلامت كيفيت محيطي در مناطق روستايي پيشنهاد مي­شود اولاً مسئولان به افزايش دانش خود در زمينۀ سلامت كيفيت محيطي بپردازنند؛ همچنين بايستي ديدگاهي يكپارچه نسبت به سلامت كيفيت محيطي داشته باشند. از طرفي سازمان­ هاي مرتبط اجراي برنامه ­هاي سلامت كيفيت محيطي را منوط به چند پروژۀ عمراني ندانند. جلب اعتماد مردم و مشاركت دادن آنها در شناسايي مشكلات، ارائۀ راه­ حل و اجراي آنها با كمك مسئولان يكي ديگر از مواردي است كه مي‌تواند به ارتقاء سلامت كيفيت محيطي در مناطق روستايي كمك نمايد.

Today, environmental quality of health has become one of the most important issues in rural settlements. In other words, in the development literature and its related approaches, the issue of environmental health and efforts to promote this indicator is of great importance at the level of rural communities. However, due to the relative importance of the concept of health and environmental quality in different spatial-temporal conditions, the researchers are faced with a lot of complications.But due to the relative importance of the concept of health and environmental quality in different spatial-temporal conditions, there are also significant challenges for researchers. For this reason, the analysis of the health of the quality of the environment requires the availability of specific indicators that are in full compliance with the facts and allow the full recognition of the characteristics of the studied population. This research, while identifying and introducing the environmental quality components, has been designed to provide a new methodological framework using experts' opinion polls. For this purpose, 153 indicators were identified including 21 ecological indicators, 21 economic indicators, 50 socio-cultural indicators and 61 physical-space indicators for assessing and assessing the environmental sustainability of rural areas. Therefore, a more realistic assessment of sustainability the health of the quality of the environment is provided in rural settlements. Environmental-ecological component with 7.38 points, socio-cultural component with 5.74 points and economic component with 5.42 points in the next rank. Also, the results of the technique of the cumulative ratio estimation method (ARAS) indicate that the physical-space component with 0.867 was ranked first, the environmental-ecological component with 0.816 in the second rank, the economic component with 0.580 in the third rank and sociocultural with 0.460 in the fourth rank contract.