بررسي چيدمان مكاني پارك هاي شهري و ارائه الگوي بهينه آن با استفاده از مدل VIKOR مطالعه موردي: پارك هاي منطقه اي شهر اردبيل

Investigation of Spatial Arrangement of Urban Parks and Presenting Their Optimal Model Using the VIKOR Model Case Study: Regional Parks of Ardabil

با افزايش جمعيت و گسترش شهرنشيني انسان ها به تدريج از طبيعت دور شده اند. تراكم بيش ازحد جمعيت، دخالت در محيط طبيعي و ايجاد محيط هاي انسان ساخت، نيازهاي محيط زيستي، جسمي و روحي انسان را بيشتر بروز داده است. از طرف ديگر تمركز بيش ازحد فعاليت هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي در شهرهاي بزرگ باعث هجوم جمعيت به شهرها شده و به دنبال آن نياز به فضاهاي تنفسي شهري را هرچه بيشتر ملموس ساخته است. شهر اردبيل نيز طي دهه هاي اخير رشد فزاينده فيزيكي را در اثر هجوم بي سابقه مهاجرين روستا-شهري تجربه كرده است. ازاين رو در اين پژوهش، با استفاده از توانمندي هاي سيستم اطلاعات جغرافيايي و مدل هاي تصميم گيري چند معياره (MCDM) به بررسي وضع موجود تخصيص پارك و فضاي سبز در شهر اردبيل مبادرت شده است. روش پژوهش با توجه به هدف، كاربردي و ازلحاظ ماهيت و روش، توصيفي- تحليلي است. معيارهاي موردبررسي در 9 مولفه جهت چيدمان مكاني فضاي پارك هاي شهري- منطقه اي گروه بندي شده است. براي وزن دهي معيارهاي مورد استفاده از تكنيك هاي CRITIC و مقايسه زوجي و نيز براي اولويت بندي تناسب اراضي به منظور استقرار پارك و فضاي سبز از مدل VIKOR در محيط نرم افزاري IDRISI SELVA استفاده شده است. در ادامه براي ارايه الگوي مناسب جهت چيدمان مكاني اين كاربري ها از روش تصميم گيري چند معياره VIKOR استفاده شد. نتايج حاصل از پژوهش نشان داد كه پارك هاي شهري - منطقه اي در قسمت شرق منطقه 1، جنوب غربي منطقه 3 و شمال منطقه 4 به لحاظ دسترسي به پارك با كمبود مواجه است. استفاده از نقشه خروجي حاصل از مدل VIKOR مكان هاي مناسب جهت احداث پارك جديد مشخص شده است و با استفاده از نقشه ي وضع موجود فضاي سبز و نقشه ي خروجي حاصل از روش VIKOR الگوي بهينه جهت احداث پارك شهري- منطقه اي پيشنهاد شده است.

With the increase in population and the development of urbanization, humans have gradually shifted away from nature, and the excessive population density and interference in the natural environment and the creation of human environments have increased the human, environmental, physical and mental needs. On the other hand, the over-concentration of social, economic, and cultural activities in large cities has caused the population to flock to these cities, and as a result, the need for urban respiratory centers becomes more tangible. Therefore, the objectives of this research are analyzing the dismantling of urban green space (urban-regional parks) and providing an optimal model using multi-criteria decision-making rules (MCDM). The research method is applied, and in terms of its nature and method, is descriptive-analytic. The criteria are grouped into 9 components for the spatial layout of the urban-regional parks space. CRITIC techniques and paired comparisons are used to weigh the criteria used. Excel data analysis, GIS and SELVA IDRISI have been used to analyze the data and draw maps. In order to provide a suitable pattern for locating green spaces (Urban-urban parks) in Ardebil, VIKOR multi-criteria decision-making method was used. The results of the research showed that urban-regional parks in the east of area 1, southwest of area 3 and north of area 4 in terms of access to the park felt lack. Using the output map of the VIKOR model, suitable locations for the construction of new green spaces have been identified. Using the existing status map of the current green space and the output map resulting from the loading of the VIKOR method, an optimal model for the construction of the urban-regional park is proposed.