پديد آورندگان :
بدري، علي دانشگاه تهران - گروه جغرافيا , رضواني، محمدرضا دانشگاه تهران - گروه جغرافيا , خدادادي، پروين دانشگاه تهران
كليدواژه :
فرايند سياست‌گذاري , سياست‌گذاري فضايي , مناطق روستايي , توسعه كالبدي , تحليل محتواي كيفي
چكيده فارسي :
روستاهاي ايران با مشكلات عديده اي در ابعاد اكولوژيكي، كالبدي، اقتصادي و اجتماعي روبه رو هستند. مجموعه مشكلات فوق منجر به تبديل روستاها به مكاني براي استقرار گروه هاي پردرآمد شهري، اغتشاش كالبدي، تغيير كاربري اراضي و عدم توجه به فرآيند تدوين سياست ها و برنامه ها در برابر فراورده و برآيند آنها مي شود و در نتيجه، آينده توسعه كالبدي مناطق روستايي با چالشي جدي مواجه است. پژوهش حاضر با هدف تحليل وضعيت موجود چارچوب تدوين سياست‌گذاري فضايي توسعه پايدار كالبدي مناطق روستايي كشور انجام شده است. در اين راستا، هم محتواي سياست هاي توسعه روستايي و هم فرآيند تدوين اين سياست ها و نقش عوامل مؤثر در آن مورد بررسي قرار مي گيرند. دستيابي به شناخت در اين پژوهش با استفاده از دو روش تحليل محتواي كيفي جهت دار و نظريه داده بنياد(گراندد تئوري) انجام شده است.نتايج نشان مي دهد كه چارچوب تدوين سياست‌گذاري فضايي موجود توسعه پايدار كالبدي مناطق روستايي در ايران متشكل از عوامل سياست‌گذاري، فرآيندهاي سياست‌گذاري و محتواي سياست هاست. افزون بر اين، عوامل مهمي نظير نبود سياستهاي كلي نظام در توسعه روستايي، تمركزگرايي و جايگاه حاشيهاي جامعه روستايي در سطح ملي بر چارچوب تدوين سياست‌گذاري فضايي نيز اثرگذار است. همچنين، فرآيندهاي كنوني سياست‌گذاري، چالش هاي متعددي دارند كه دربرگيرنده سياستهاي بخشي و متمركز و نيز عدم انسجام و هماهنگي دستگاه‌ها در تدوين برنامه‌ها مي‌باشند. تعديل چالش‌هاي يادشده مستلزم اصلاح فرآيندها و نهادها به جاي گسترش تشكيلات اداري، يكپارچگي سياستهاي توسعه كشاورزي و روستايي و در نهايت ايجاد و تقويت خوشه‌ها، منظومه‌ها و شبكه‌هاي روستايي است. تحليل محتواي كيفي اسناد نشان داد كه عوامل برنامه‌ريزي، بودجه‌ريزي و تدوين استراتژي ملي توسعه پايدار بيشترين نقش واثربخشي را در تدوين سياست‌گذاري فضايي توسعه روستايي داشته و بعد از آن، لزوم هماهنگي بخش‌ها و ارتباط سطوح مختلف ملي و محلي و نيز بعد اقتصادي، بعد زيربنايي – كالبدي قرار دارند.
چكيده لاتين :
Iran’s rural sector faces many problems in terms of ecological, physical, economic and social dimensions. These problems lead to the situation in which villages become places for high-income urban groups, physical unrest, land use change, and a lack of attention to the process of developing policies and programs against their products and outcomes. As a result, the future of physical development in rural areas faces a serious challenge. The aim of the present study was to analyze the current situation in the framework of developing a spatial policy for the sustainable physical development of rural areas of the country. In this regard, both the content of rural development policies and the process of formulating these policies and the role of effective factors in it have been examined. The method of obtaining cognition in this research is qualitative, which is divided into two methods: 1- method of analysis of directional qualitative content; and 2 - Grand Theory. The results show that the existing spatial policy development framework for sustainable physical development of rural areas in Iran consists of policy factors, policy processes and policy content. Important factors such as the lack of general policies of the political system in rural development, centralism and the marginal position of rural society at the national level affect the framework of spatial policy development. Also, current policy processes, following the factors, have several challenges that include sectoral and centralized policies, as well as the lack of coherence and coordination of agencies in the development of programs. Therefore, solving these challenges requires reforming processes and institutions instead of expanding administrative organization, integrating agricultural and rural development policies, and ultimately creating and strengthening clusters, systems, and networks. Analysis of the qualitative content of the documents showed that the factors of planning, budgeting and formulation of national sustainable development strategy, the need for coordination of sectors and communication of different national and local levels as well as economic dimension, infrastructure-physical dimension have the greatest role and influence in developing spatial development policy of rural areas.
