تبيين الگوي تاب‌ آوري سكونتگاه‌هاي روستايي (مطالعه موردي: شهرستان ايذه ، بخش دهدز)

(Explanation of Resilience Pattern of Rural Settlements in Izeh County (Case Study: Dehdez District

ارزيابي و سنجش ميزان تاب ­آوري جوامع روستايي، يكي از مهم­ترين ابزارها در تشخيص پايداري سكونتگاه­ هاي روستايي، هنگام بروز مخاطرات محيطي است. بر اين اساس در بخش دهدز، سكونتگاه ­هاي روستايي متعدد و بعضي مناطق عشايرنشين نيز وجود داشته و خطرات محيطي بسياري در طول سال در اين بخش رخ مي­ دهد و روستاها و ساكنين آن در زمنيه برخي از ابعاد تاب­ آوري شرايط مناسب را ندارند. هدف پژوهش حاضر تبيين الگوي تاب ­آوري سكونتگاه ­هاي روستايي در بخش دهدز از توابع شهرستان ايذه است. چارچوب نظري بر اساس نظريه ها و رويكردهاي متصور تبيين و سپس مدل مفهومي آن ارائه شده است. روش مطالعه اين پژوهش توصيفي- تحليلي است و جامعه آماري مورد پژوهش شامل كلية سرپرستان خانوار نقاط روستايي بالاي 20 خانوار به تعداد3003 نفر است. حجم نمونه بر اساس فرمول كوكران به تعداد 341 نفر انتخاب شده كه بر اساس جمعيت هر روستا و در سطوح ارتفاعي مختلف جايگذاري شده و ابزار پژوهش شامل پرسشنامه با 60 سوال است. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از نرم‌ افزار spss و AMOS و آزمون كولموگروف-اسميرنف، تحليل عاملي تأييدي و معادلات ساختاري استفاده شده است. نتايج تحقيق بيانگر آن است كه هر يك از ضرايب تأثير شاخص ­هاي محيطي- طبيعي، اجتماعي- اقتصادي، نهادي- مديريتي وكالبدي- فضايي بر تاب­آوري سكونتگاه­ هاي روستايي مستقر در قلمرو تحقيق به ترتيب برابر با 0/73، 0/40، 0/19 و 0/25 است. الگوي تاب­آوري سكونتگاه­ هاي روستايي بخش دهدز شهرستان ايذه در وضعيت متناسبي قرار دارد. در اين الگو شاخص طبيعي نسبت به انساني وزن بالاتري داشته و شاخص نهادي- مديريتي كه مستلزم اقدامات و كارايي سازماني، نهادي و انساني بوده، وزن كمتري دارد.

Assessing and measuring the resilience of rural communities is one of the most important tools in determining the sustainability of rural settlements when environmental hazards occur. In the Dehdez section, there are numerous rural and nomadic settlements and are prone to many environmental hazards throughout the year. Rural settlements and their inhabitants do not have adequate resilience in various dimensions in the face of environmental hazards. The purpose of this study is to explain the resilience pattern of rural settlements in Dehdez section of Izeh county. In the theoretical foundations section, various methods are explained based on previous research and theories, and then the conceptual model is presented. The study method is descriptive-analytical. The statistical population under study includes all heads of households in rural areas above 20 households with 3003 people. The sample size was 341 according to Cochran's formula. The research tool includes a questionnaire with 60 questions. The data were analyzed using SPSS 22 and AMOS software and the Kolmogorov-Smirnov test, confirmatory factor analysis, and structural equations. The results indicate that each of the coefficients of impact of environmental-natural, social and economic indicators, institutional-managerial and physical-spatial on the resilience of rural settlements located in the research area are 0.73, 0.40, 0.19, and 0.25 respectively. In the resulting resilience pattern of the present study, the rural settlements of Dehdez district are generally in good condition in terms of resilience. This pattern places more weight on the natural index than on the human. As a result, in terms of natural-environmental index and adaptation to environmental conditions, villages have the highest resilience and in the institutional-management index, which requires organizational, institutional and human actions and efficiency, have the lowest resilience.