بررسي تأثير ابعاد بازسازي محلات بر التيام پيامدهاي اجتماعي-رواني، پس از زلزله سال 1382 بم

Investigating the role of Neighborhood Reconstruction on post-disaster healing of Psychosocial Outcomes after the 2003 Bam Earthquake

زمينه و هدف: تاب آوري در برابر سانحه، مفهومي پيچيده و داراي ابعاد متعدد است كه جنبه هاي اجتماعي-رواني آن در ارتباط با بازسازي كالبدي، ابعاد نامشخص بيشتري مي يابد. از آنجا كه يكي از مهم ترين تأثيرات سانحه، پيامدهاي اجتماعي-رواني است كه سبب اختلالاتي در زندگي فردي و جمعي بازماندگان مي‌گردد، مقاله حاضر به بررسي تأثير ابعاد مختلف بازسازي محلات و ارتباط آن با التيام يا كاهش اين پيامدها پس از زلزله، مي پردازد. روش: براي ارزيابي، محله خواجه مراد پس از زلزله بم، به عنوان مورد مطالعاتي انتخاب شد. فرضيات تحقيق، شامل يك فرضيه اصلي و سه فرضيه فرعي، با رويكرد كمّي و از طريق تدوين پرسش نامه در دو بخش ارزيابي ابعاد مختلف بازسازي محله و پرسشنامه استاندارد اختلال استرس پس از سانحه و پيامدهاي اجتماعي ناشي از آن، مورد سنجش قرار گرفته اند. يافته ها: بر اساس نتايج حاصل از تحليل‌ها، بين ابعاد مختلف بازسازي محله و پيامدهاي اجتماعي-رواني ناشي از زلزله، رابطه معنادار و معكوس وجود دارد. بنابراين با افزايش كيفيت و تاب آوري بازسازي كالبدي، پيامدهاي اجتماعي-رواني پس از زلزله نيز كاهش مي يابند. همچنين بر اساس يافته هاي حاصل از فرضيات فرعي،كيفيت بازسازي كالبدي محيط مسكوني و مناظر طبيعي و خاطرات جمعي نيز با پيامدهاي اجتماعي-رواني سانحه رابطه معنادار و معكوس دارند. در مقابل، اين رابطه در بازسازي خدمات عمومي و زيرساختهاي محله، در مورد مطالعاتي ديده نشد. نتيجه گيري: در التيام يا كاهش پيامدهاي اجتماعي-رواني سانحه، مقياس بازسازي محله سطح تأثير متفاوتي بر بازماندگان دارد. همچنين مؤلفه هاي ملموس در اين مقياس ها داراي تأثير متفاوتي از مؤلفه هاي ناملموس اند. مشخص شد، تاب آوري اجتماعي-رواني جوامع با تاب آور سازي مسكن، محله و مناظر جمعي و اكولوژيكي در ارتباطي مستقيم مي باشد.

Introduction: Disaster resilience is a complex and multi-dimensional concept whose psychosocial aspects become more uncertain in relation to physical reconstruction. Since one of the most important effects of a disaster is the psychosocial consequences that lead to disruptions in the survivors' individual and collective lives, this article investigates the impact of different aspects of neighborhood reconstruction and its relationship with the traumatic socio-psychological consequences after the earthquake. Methodology: For evaluation, Khajeh Murad Neighborhood after the 2003 Bam Earthquake was selected as the case study. The research hypotheses, including one main hypothesis and three sub-hypotheses, were measured by a quantitative approach through the formulation of a two-part questionnaire assessing different aspects of neighborhood reconstruction and the standard questionnaire of post-traumatic stress disorder and its associated social consequences. Findings: According to the results of the analysis, there is a significant and inverse relationship between different aspects of neighborhood reconstruction and psychosocial consequences of the earthquake. Thus, with the increasing quality and resilience of reconstruction, the psychosocial consequences of the earthquake also heal or reduce. Also, based on the findings of sub-assumptions, increasing the quality of physical reconstruction of residential environment, natural landscapes and collective memories have significant and inverse relationship with social-psychological consequences of the earthquake. In contrast, this relationship was not seen in the case of public utilities and neighborhood infrastructure. Conclusion: In the healing or decreasing psychosocial consequences of disaster, the scale of neighborhood reconstruction has a different impact on survivors. Also, tangible components at these scales have a different effect than intangible components. It turned out that the sociopsychological resilience of communities depends on resilience reconstruction of housing, neighborhood and social and ecological landscapes.