مقايسه رويكردهاي استانداردمحور و تقاضامحور در توزيع عادلانه خدمات شهري (نمونه موردي: محله راه آهن شهر قزوين)

Comparison of the standard-based and demand-based approachs in fair distribution of urban services (case study: Rahahan district in Qazvin)

برنامه‌ريزي كاربري زمين شهري در تمام عمرِ خود به‌دنبال يافتن راهكارهايي جهت هرچه بهتر محقق كردنِ امرِ توزيعِ خدمات شهري بوده است. و براي تحقق اين امر از رويكرد استاندارد محور كه كاملا براساس نيازهاي يكسان و از قبل پيش‌بيني شده در قالب استانداردهاي شهري استفاده نموده است. اين درحالي است كه تقاضاي واقعي و مشاركت ساكنين در امر برنامه‌ريزي ناديده گرفته شده است. از همين‌رو در اين تحقيق به مقايسه و تحليل دو رويكرد استانداردمحور و تقاضامحور براي ارتقا سطح مشاركت ساكنين در امر برنامه‌ريزي و تحقق نيازهاي واقعي ساكنين پرداخته شده است. اين تحقيق از نوع كاربردي با روش توصيفي_تحليلي مي‌باشد كه با مقايسه دو اصلِ استانداردمحور و اصلِ تقاضامحور انجام مي‌شود. دو معيار سرانه‌هاي شهري و استاندارد شعاع دسترسي براي اصلِ استانداردمحور (برطبق روال معمول برنامه‌ريزي شهري كشور)، و نظرسنجي ساكنين توسط پرسشنامه و تحليل در SPSS و عيني‌سازي نتايج آن در محيط GISبا روش IDWبراي اصلِ تقاضامحور انتخاب شده است. نتايج حاصل از مقايسه اين دو اصل با يكديگر نشان-دهنده اين است كه تفاوت جدي در نوع نگاه و نتايج برنامه‌ريزي براساس استانداردهاي شهري و برنامه‌ريزي براساس نظراتِ مردم وجود دارد و براي كاربري‌هاي مذهبي، تجاري و آموزشي شناسايي ميزان نياز از طريق يك اصل كافي نبوده و براي تحقق اين امر بايد از نظرات ساكنين نيز استفاده كرد. البته نوع اين كاربري‌ها خاص نمونه موردي اين تحقيق بوده و براي هر تحقيق مي-تواند كاربري‌هاي ديگري به‌دست بيايد. ازهمين‌رو مي‌بايست براي همه پروژه‌هاي شهري، از هر دواصل استفاده كرد.

User planning of urban land, has been trying to find some methods for better distribution of urban service in its whole lifetime. nowadays more important issues _such as justice which tries to assimilate residents_ has been entered into this science and space justice becomes the foremost subject. The current procedure in urban service distribution, regarding given and specified standards, has used need recognition method and it has been totally need-based and without considering residents’ demands and people’s participation or the same demand-based procedure. Whereas some susceptible urban areas like non-efficient urban context, has sustained more damage and this has led to citizens’ dissatisfaction. This study aims to compare and analyze two kinds of need-based planning considering standards and demand-based planning considering real needs and opinions of residents, and in this way it improves citizens and people’s participation during planning procedure and it tries to elevate social justice and keep residents in their place of living specially in non-efficient urban context. This study is practical and uses descriptive-analytical method to compare the principle of standard-based and the principle of demand-based. Two criteria of urban per capita and standard of access points for the principle of standard-based and residents’ poll for the principle of demand-based have been chosen by questionnaire and analysis in SPSS, and the results have been visualized in GIS by IDW method. The outcomes of this compare, show a significant difference in the view and the results of planning based on urban standards and planning based on people’s opinions.