ارزيابي غلظت تركيبات شبه استروژني 4-نونيل‌فنل و اكتيل‌فنل در رسوبات سطحي رودخانه‌هاي جنوب و جنوب شرق درياي خزر در استان مازندران

Evaluation of the Concentration of 4-Nonylphenol and Octylphenol Estrogen-like Compounds in Surface Sediments of the South and Southeast Rivers of the Caspian Sea in Mazandaran Province

تركيبات شبه استروژني به‌علت ايجاد اثرات منفي در انسان و حيوانات بسيار مورد توجه قرار گرفته‌اند. اين تركيبات در غلظت‌هاي كم نيز باعث ايجاد اثرات منفي مي‌شوند و همچنين قادرند در طول زنجيره غذايي منتقل شوند، لذا نگراني زيادي در ارتباط با حضور اين آلاينده‌ها در آبهاي ساحلي درياي خزر وجود دارد. به‌منظور بررسي غلظت تركيبات 4- نونيل‌‌فنل و اكتيل‌فنل، نمونه‌هاي رسوب سطحي از 25 رودخانه منتهي به درياي خزر در استان مازندران برداشت شد. پس از انجام مراحل آماده سازي (خشك كردن، استخراج و كروماتوگرافي ستوني)، نمونه‌ها به دستگاه گاز كروماتوگرافي با طيف‌سنج جرمي (GC-MS) تزريق شد. ميانگين غلظت تركيبات 4- نونيل‌فنل و اكتيل‌فنل به‌ترتيب در محدوه بين 144/43 تا ng/gdw 4681/31 براي 4- نونيل‌فنل و 7/26 تا ng/gdw 1281/52 براي اكتيل‌فنل برآورد شد. بر اساس نتايج حاصل از اين پژوهش ايستگاه‌هاي واقع در مناطق پرجمعيت و شهري نسبت به ايستگاه‌هايي كه در مناطق كم جمعيت و روستايي واقع شده‌اند غلظت بيشتري را نشان دادند. همچنين بين غلظت اين تركيبات و TOC ارتباط معني‌داري مشاهده نشد. لذا تغييرات غلظت اين تركيبات تابعي از تغييرات غلظت TOC در رسوبات نيست. بنابراين انتظار مي‌رود ورود فاضلاب تصفيه نشده، عامل كنترل توزيع اين تركيبات در آب‌ رودخانه‌ها باشد. به‌طور كلي نتايج اين پژوهش، به ضرورت تداوم بهبود سيستم‌هاي تصفيه فاضلاب در استان مازندران اشاره دارد.

Estrogen-like compounds are very important for causing negative effects in humans and animals. These compounds at low concentrations cause negative effects and can be transported through the food chain. Therefore, there is concern about the presence of these pollutants in Caspian coastal waters. In order to determine the concentration of 4- nonylphenol and octylphenol compounds, surface sediment samples from 25 rivers leading to the Caspian Sea were collected in Mazandaran province. After the preparation steps (drying, extraction and column chromatography), the specimens were injected into a mass spectrometer (GC-MS) gas chromatography apparatus. The mean concentration of 4-nonylphenol and octylphenol compounds was determined in the range of 114.43-4681.31 ng/gdw for 4-nonylphenol and 7.26-1281.52 ng/gdw for octylphenol, respectively. Based on the results of this research, stations located in densely populated and urban areas showed higher concentrations than stations located in low-population and rural areas. No significant relationship was found between these compounds and TOC. Therefore, the changes in the concentration of these compounds are not a function of changes in the concentration of TOC in sediments. Therefore, it is expected that the arrival of untreated sewage will control the distribution of these compounds in river water. In general, the results of this study point to the necessity of continuous improvement of sewage treatment systems in Mazandaran province.