بررسي شوري آب زيرزميني آبخوان دشت نقده با استفاده از دياگرام تحول رخساره‌هاي هيدروشيميايي (HFE)

Investigation of groundwater salinity of Naqadeh Plain aquifer using Hydrochemical Facies Evolution Diagram (HFE)

آبخوان ساحلي دشت نقده كه در بخش جنوب‌غربي درياچۀ اروميه واقع است، بر اساس كموگراف درازمدت، دچار روند افزايشي شوري شده است. با توجه به نتايج نامطلوب نفوذ آب شور از جمله تأثيرات بهداشتي، سلامت انسان و مشكلات زيست‌محيطي مختلف، مطالعات بيشتر در اين زمينه اهميت مي‌يابد. بر اساس رده‌بندي مقادير TDS حدود 48% از منابع آب زيرزميني اين دشت براي مصارف شرب و كشاورزي نامناسب هستند. به منظور پايش منابع آب زيرزميني دشت تعداد 33 نمونۀ آبي جمع‌آوري و مورد آناليز هيدروشيميايي قرار گرفت. شناسايي منشأ شوري و مكانيسم-هاي هيدروشيميايي حاكم بر آب زيرزميني با استفاده از انديس تبادل كاتيوني (BEX)، نسبت‌هاي يوني، دياگرام‌هاي تركيبي، تفاسير زمين‌شناسي و هيدروژئولوژيكي انجام گرفت. همچنين هالوژن‌هاي Cl و Br به دليل رفتار تغييرناپذير براي مطالعات شوري مورد استفاده قرار گرفتند. دياگرام تحولات رخساره‌هاي هيدروشيميايي (HFE) به عنوان روشي سودمند براي شناسايي وضعيت آبخوان‌ و آسيب‌پذيري آن نسبت به نفوذ آب شور به‌كار برده شد. تطابق اين نتايج با توزيع مكاني شوري (EC)، نشانگر وجود دو محدوده در قسمت‌هاي شرق و شمالي مركز دشت با مقادير شوري بالا و خطر نفوذ آب شور مي‌باشد. شوري اين منابع آبي در رابطه با برهمكنش آب-سنگ و انحلال سازندهاي شوركننده، كاهش بارندگي و افزايش تبخير همراه با تشكيل شوره‌زارهاي فصول خشك، نفوذ شورآبه‌ها و زهكشي آب‌هاي سطحي، توسعه فعاليت‌هاي كشاورزي و همچنين احتمال بالاآمدگي آب شور تشخيص داده شد.

The coastal aquifer of the Naqadeh plain, located in the southwestern part of the Urmia Lake. Based on long-term chemoghraph, salinity has an increasing trend. Considering the undesirable results of saline water intrusion such as hygiene effects, human health and environmental problems, more studies are needed in this regard. Based on the classification of TDS values, about 48% of the groundwater resources of this plain are inappropriate for drinking and agricultural purposes. In order to monitor the groundwater resources of the plain, water samples were collected from 33 sampling points and a hydrochemical analysis was carried out. Identification of the salinity source and the governing hydrochemical mechanisms governing groundwater were carried out using the basic exchange index (BEX), ionic ratio, compound diagrams, geological and hydrogeological interpretations. Cl and Br halogens were also used for salinity studies due to their conservative behavior. Hydrochemical facies evolution diagram (HFE) was used as a useful method for identifying of the aquifers condition and its vulnerability to saline water intrusion. The matching of these results with the spatial distribution of salinity (EC) indicates the presence of two areas in the eastern and northern parts of the plain with high salinity and the risk of saline water intrusion. The salinity of these water resources is related to water-rock interactions, dissolution of saline formations, rainfall reduction, evaporation increase with formation of ponds in the dry seasons, infiltration of saline water and drainage of surface water, development of agricultural activities and probability of rising saline water (Upconing).