كليدواژه :
رودخانه فرامرزي مرغاب , انتقال آب , تركمنستان , ايران , افغانستان
چكيده فارسي :
در بين انواع پروژه‌هاي انتقال آب بين حوضه‌اي، انتقال آب از رودخانه‌هاي فرامرزي مشترك بين كشورها به دليل ورود به يك فضاي آنارشيست، داراي پيچيدگي‌هاي بيشتري مي‌باشد. با توجه به مطرح شدن چنين پروژه‌هايي به عنوان يكي از گزينه‌هاي روي ميز براي كاهش آسيب‌پذيري به كاهش منابع آب در كشور، اهميت واكاوي معيارهاي اينگونه مطالعات دوچندان مي‌شود. در اين راستا مقاله پيش‌رو با در نظر گرفتن طرح انتقال آب از رودخانه فرامرزي مرغاب مشترك بين دو كشور افغانستان و تركمنستان براي انتقال آب به ايران، با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و مطالعه اسناد و مدارك و تجربيات موجود به واكاوي پروژه مزبور از ابعاد مختلف مي‌پردازد. لذا معيارهاي حقوقي و عملياتي خريد آب شامل فاكتور آب قابل مذاكره و نحوه محاسبه آن، فاكتور تداخل معاهدات، فاكتور مدت زمان خريد و فروش آب، فاكتور نفر سوم ، فاكتور ريسك‌هاي محيطي، فاكتور جبران خسارات خريد و فروش آب و ملاحظات اجرايي انتقال آب شامل فاكتور ساخت و ساز در كشور مبدا، فاكتور تعهدات زيست محيطي انتقال آب و فاكتور قراردادهاي اجرايي انتقال آب در پروژه مزبور مورد مطالعه قرار گرفته است. در پايان نقشه راه معيارهاي مورد نياز براي انجام مطالعات خريد و انتقال آب از رودخانه فرامرزي مرغاب به كشور ترسيم گشته و از سه منظر و مدل همكاري، شامل مدل همكاري ايران با افغانستان، مدل همكاري ايران با تركمنستان و مدل همكاري ايران با هر دو كشور افغانستان و تركمنستان بلحاظ مزايا و معايب هريك مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.
چكيده لاتين :
Among the various types of inter-basin water transferring projects, the water transferring from transboundary rivers due to enter to an anarchist atmosphere among riparian states has more complexity. Considering the emerge of such projects, as one of the options on the table in reducing water resources vulnerability in Iran, has led to increase the importance of examining and mapping the considerations of the studies. In this regard, considering the Murghab transboundary river between Afghanistan and Turkministan as a case study to Iran, preliminary paper adopts a descriptive-analytical method and studies documents as well as available experiences to examine the project from a variety point of views. Therefore, legal and operational considerations for water purchasing including factors such as the negotiable water and how it can be calculated, the contract interference, the time of water purchasing, the third party, the environmental risk and the compensation of damages caused due to water purchasing, as well as those of operational considerations factors such as the construction in the riparian states, the environmental commitments of the water transferring and the types of water transferring executive contracts in the given project have been examined. To the end, after reviewing all directions as well as mapping the roadmap of the considerations of the project, three perspectives of cooperation among riparian states, including the cooperation of Iran with Afghanistan, the cooperation of Iran with Turkministan and cooperation of Iran with both according to the advantages and disadvantages of each have been explored.
