تحليل ردّپاي آب توليد، صادرات و واردات شكر در ايران براي دوره 1393-1384

Water footprint analysis of sugar export/import and production in Iran for the period of 2005-2014

عدم توازن بين عرضه و تقاضاي آب در كشور، مديريت منابع آب را به خصوص در بخش كشاورزي با چالش روبرو ساخته است. از طرفي مبادلات بين المللي محصولات كشاورزي و تجارت آب مجازي كه به عنوان آب نهفته شده در كالاها تعريف ميشود، ميتواند يكي از راهكارهاي مديريت آب باشد. آب پنهان يا آب نهفته مقدار آبي است كه در فرآيند توليد يك كالا يا محصول از لحظه شروع تا پايان، مصرف ميشود. اين مفهوم همچنين به صورت آب مجازي يا آب سايه اي نيز شناخته ميشود. چغندرقند و نيشكر از جمله محصولاتي ميباشند كه نياز آبي بالايي دارند. در اين تحقيق با استفاده از نرم افزار كراپ وات مقدار نياز آبي خالص و آب مجازي توليد محصول چغندرقند، نيشكر و شكر حاصل از آنها محاسبه گرديد و سپس به بررسي مبادله آب مجازي و ميزان وابستگي اين محصولات به ساير كشورها پرداخته شد. در اين تحقيق نشان داده شد كه در صورت واردات شكر از ساير كشورها، به جاي توليد در داخل براساس كشت چغندرقند و نيشكر در استانهاي مختلف ايران، در مجموع حدود 13 ميليارد مترمكعب آب در طي دوره 1393-1384 صرفه جويي ميشد. درعين حال، براساس آمار واردات شكر در دوره مزبور، بيشترين ميزان واردات آب مجازي اين محصول مربوط به كشورهاي امارات متحده عربي، برزيل، سوئيس، انگلستان و هند ميباشد. با توجه به اثرات بلند مدت تجارت آب مجازي، وابستگي بيش از حد به ساير كشورها ريسك امنيتي به دنبال دارد.

The national imbalance between supply and water demand is one of the most important issues of water resources management, especially in the agricultural sector. On the other hand, international exchange of agricultural products and virtual water trade, which is defined as the water embedded in goods, can be regarded as a means to manage water resources. Sugar beet is one of the products produced with high water demands and low productivity in the country. Using the Cropwat software, we calculated the amount of pure water demand and the virtual water associated to production of sugar beet, sugarcane, and the corresponding produced sugar in this study. We also investigated the virtual water exchange and its dependency on other countries. In this study, it was shown that in the case of importing sugar from other countries, about 13 billion cubic meters of water would be saved during 2005 – 2014, but, Iran would become a totally sugar importer during that period. In that period, the major origins of importing sugar were from UAE, Brazil, Switzerland, England and India. Care should be taken considering the long-term effects of virtual water import due to increasing of the country water dependency on other countries, which could be under different risks of security and climate change. The concept of virtual water trade is expected to be embedded in export/import policy making as an important issue in terms of water and food security.