ارزيابي پايداري زيست محيطي پروژه‌ي تغذيه مصنوعي كتويه (جنوب استان فارس)

Assessment of environmental sustainability of Katuyeh artificial recharge project (southern Fars province)

در سال‌هاي اخير با توجه به خشكسالي‌هاي متمادي‌، پروژه‌هاي تغذيه مصنوعي به عنوان يك راه‌حل براي جبران كم آبي‌ها شناخته مي‌شوند كه علي‌رغم اثر‌بخشي آنها در توسعه‌ي مناطق، اطلاعاتي درخصوص ميزان نقش آن‌ها در پايداري محيط زيستي مناطق در دست نيست. در اين پژوهش، پروژه تغذيه مصنوعي كتويه (‌لارستان – فارس) در دو زمان پيش و پس از اجرا (1397‌و 1388) و با روش سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخيزداري (نشريه 505) مورد ارزيابي محيط زيستي قرار گرفته است. بدين‌منظور چهار معيار و 18 شاخص (‌شش شاخص براي آب، پنج شاخص براي پوشش گياهي، سه شاخص براي كاربري اراضي و چهار شاخص براي خاك) بر‌اساس نظر خبرگان، دسترسي به اطلاعات در بازه‌ها‌ي زماني مورد مطالعه و نيز همخواني شاخص‌ها با وضعيت زيست‌محطيي منطقه‌ انتخاب شدند. براي وزن‌دهي به معيارها نيز از نظرات خبرگان در چارچوب روش دلفي و گلوله‌برفي استفاده گرديد. نتايج نشان داد پايداري توسعه منطقه از بُعد محيط زيستي پس از اجراي پروژه، تغيير قابل‌توجهي نسبت به پيش از اجراي آن كرده و منطقه از درجه پايداري متوسط در پيش از اجراي پروژه به درجه پايداري خوب در زمان پس از اجراي پروژه رسيده است. البته اين ارتقاء درجه پايداري با يك شيب ملايم صورت پذيرفته است. لذا مي‌توان چنين نتيجه‌گيري نمود كه ساخت پروژه تغذيه مصنوعي توانسته است درجه پايداري محيط زيستي منطقه را ارتقاء بخشد.

In recent years, due to frequent droughts and water scarcity, artificial recharge projects are recognized as an operational solution to overcome the water scarcity. Despite the effectiveness of such projects to develop region, there is no information about their impact on the environmental sustainability. In this research, the artificial recharge project of Katuyeh (Larestan- Fars) has been ecologically evaluated by the forest, rangeland and watershed management method over two different periods (i.e. before and after implementation of the project, 2009-2016). For this purpose, 4 criteria and 18 indicators (six water indicators, five vegetation cover indicators, three land use indicators and, four soil indicators) were selected based on experts’ opinions, data availability and consistency of the indicators with the ecological condition of the region. In order to weighing the criteria, expert's opinions were used in Delphi method and Snowball framework. The results showed that the sustainability of the development of the region from environmental view after the implementation of the project has changed significantly before its implementation, the region with a moderate degree of sustainability before implementation of the project has achieved a good degree of sustainability at the time after the implementation of the project. The sustainability upgrade has been made with a slight slope.Therefore,it can be concluded that the construction of the artificial recharge project has been able to improve the environmental sustainability of the area.