تدوين مدل تبيين"رفتار غيراخلاقي سازمان يار " در شركت هاي دولتي

Designing Unethical Pro-Organizational Behaviour Model in Public Companies

يكي از چالش­ هاي شركت­ هاي دولتي در ايران، بروز و شيوع رفتارهاي غيراخلاقي است. اخيراً نوع جديدي از اين رفتارها تحت عنوان رفتار غيراخلاقي سازمان­يار مطرح شده است كه با هدف انتفاع سازمان و كاركنان آن انجام مي‌شود. پيرامون رفتارهاي غيراخلاقي، نظريات و مدل­ هاي گوناگوني وجود دارد، اما اين­گونه به‌نظر مي­رسد از پيشران­ ها، مؤلفه­ ها و راهكارهاي مقابله با رفتار غيراخلاقي سازمان­يار در شركت­ هاي دولتي كم­تر بحث شده است. هدف غايي پژوهش، ارائه مدل تبيين رفتار غيراخلاقي سازمان­يار در شركت­ هاي دولتي مي‌باشد. پژوهش صبغه كيفي دارد. با بهره‌گيري از روش تحليل مضمون كدها شناسايي و متعاقب آن، مضامين پايه و سازنده مفهوم پژوهش دسته ­بندي شد. پرسش ­شوندگان از ميان مديران شركت­ هاي دولتي و متخصصان آكادميك رفتار سازماني مي­ باشند كه با استفاده از روش نمونه­ گيري هدف‌مند قضاوتي و گلوله برفي و ابزار مصاحبه داده­ هاي پژوهش جمع‌آوري شد. به‌اين‌منظور، 15 مصاحبه انجام شد و اشباع نظري از مصاحبه چهازدهم بود. يافته ­هاي پژوهش حاكي از شناسايي 1259 كد اوليه ، 124 مضمون پايه و 32 مضمون سازنده و 6 مضمون فراگير بود. نتايج تحقيق نشان داد رفتار غيراخلاقي سازمان­يار از 3 مؤلفه شامل سوءاستفاده جاني، سوءاستفاده مالي و سوءاستفاده اطلاعاتي تشكيل شده و عوامل كليدي تأثيرگذار درقالب سه دسته عوامل تأثيرگذار مستقيم، ميانجي و تعديل­گر مي­باشند. همچنين پيامدهاي ناشي از بروز اين رفتار شناسايي و راهبرهاي مقابله با آن نيز ارائه شد كه درقالب مدل تبيين رفتار غيراخلاقي سازمان­ يار در شركت­ هاي دولتي ارائه شد.

One of the challenges of state-owned companies in Iran is the emergence and spread of immoral behaviors. Recently, a new type of unethical behaviors has emerged as the unethical pro organizational behavior that its intention is benefitting the organization and/or its employees. There are various theories, and models about ethical behaviors, but this seems to be less discussed about antecedents, components, and strategies to deal with unethical pro organizational behavior in public companies. The ultimate goal of this research is designing unethical pro-Organizational behavior model in public companies. Research has used qualitative approach. Primary codes, basic and organizing themes were identified with applying thematic analysis and then research concept were categorized. The respondents were among the managers of state-owned companies and academics of organizational behavior. Interviewed data were collected through purposeful judgmental and snowball sampling method. For this purpose, 15 interviews were conducted and the theoretical saturation was reached at the 12th interview. The research findings identified 1350 primary codes, 124 basic themes, 32 organizing themes and 6 global themes. The results showed that unethical pro-organizational behavior consists of 3 components including life abuse, financial abuse and information abuse and the key influencing factors are in three categories of direct, mediating and moderating factors. The consequences of this behavior were also identified and the coping strategies were presented in the form of a model of explaining unethical pro-organizational behavior in public companies.