تأثير نانو ذرات اكسيد روي و سولفات روي بر گونه‌هاي شيميايي روي در فاز محلول خاك و همبستگي آن با غلظت و جذب روي در گندم

استفاده از نانو ذرات متفاوت در صنايع مختلف از جمله كشاورزي در حال افزايش است. از اين رو ارزيابي ارتباط بين نانو ذرات فلزي و گونه‌هاي شيميايي غالب عناصر فلزي در خاك نيازمند تحقيقات گسترده اي است. به اين منظور پژوهشي جهت بررسي تأثير نانو ذرات اكسيد روي و كود شيميايي سولفات روي بر گونه بندي روي (Zn) در فاز محلول خاك و همبستگي آن با غلظت و جذب روي در گياه گندم، انجام گرفت. اين پژوهش در شرايط گلخانه‌اي و در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي آزمايش شامل نانو ذرات اكسيد روي (ZnO NPs) به مقدار 100، 200 و 300 ميلي‌گرم بر كيلوگرم، كود شيميايي سولفات روي (ZnSO4) به مقدار 40 كيلوگرم در هكتار و تيمار شاهد بودند. در انتهاي دوره كشت برخي ويژگي هاي شيميايي خاك، غلظت و جذب روي در گياه اندازه گيري شد. به منظور پيش‌بيني گونه‌هاي شيميايي غالب روي در فاز محلول خاك، بعد از استخراج عناصر محلول خاك، از برنامه گونه بندي ژئوشيميايي visual MINTEQ استفاده شد. نتايج نشان داد كه pH محلول خاك، روي قابل دسترس خاك و كربن آلي محلول خاك تحت تأثير تيمارهاي آزمايش قرار گرفتند. نانو ذرات اكسيد روي به طور معني‌داري pH خاك را كاهش دادند. همچنين، اين نانو ذرات موجب افزايش كربن آلي محلول و روي قابل دسترس خاك شدند. بيشترين مقدار گونه آزاد روي (Zn2+) در تيمار نانو ذرات اكسيد روي به مقدار 300 ميلي‌گرم در كيلوگرم خاك بدست آمد. نانو ذرات اكسيد روي و كود شيميايي سولفات روي، غلظت گونه روي پيوند يافته با ماده آلي محلول (ZnDM) را به‌طور معني‌داري در مقايسه با تيمار شاهد افزايش دادند. همچنين نتايج نشان داد كه همبستگي مثبت و معني داري بين گونه هاي Zn2+ و ZnDOM با غلظت و جذب روي در بخش هاي مختلف گندم وجود دارد.