ارزيابي خطر تخريب خاك با روش كمي فائو-يونپ در اراضي دشت جوپار استان كرمان

در مقياس طول عمر انسان، خاك يكي از منابع طبيعي اصلي تجديد ناپذير در جهان است. تخريب خاك يك تهديد جدي در جهان به شمار مي‌رود، زيرا در درازمدت باعث كاهش توان توليد زيستي، اقتصادي خاك و ناپايداري محيط زيست مي‌شود. در نتيجه ارزيابي عوامل مؤثر در تخريب خاك و تعيين مناطق مبتلا به اين معضل، در حفاظت خاك اهميت بسزايي دارد. يكي از مناسب‌ترين روش‌ها جهت ارزيابي تخريب خاك، روش فائو – يونپ مي‌باشد كه در آن فاكتورهاي متعدد فيزيكي و شيميايي خاك مورد بررسي قرار مي‌گيرد. هدف از انجام اين پژوهش ارزيابي تخريب خاك به روش كمي فائو و يونپ در اراضي دشت جوپار مي‌باشد. به همين منظور، ابتدا محل 46 نقطه نمونه‌برداري (شامل 16 مته و 30 خاكرخ) با روش شبكه‌اي منظم، بر روي نقشه توپوگرافي منطقه با مساحت 90 كيلومتر مربع و مقياس 1:25000 تعيين شدند. درنهايت پس از تعيين ويژگي هاي شيميايي و فيزيكي 184 نمونه خاك به روش‌هاي استانداردآزمايشگاهي، در هر يك از اجزاي واحد اراضي، ويژگي هاي يك خاكرخ شاهد، مورد طبقه‌بندي نهايي و ارزيابي قرارگرفت. در اين پژوهش تاًثير ويژگي هاي شيميايي (شوري، سديمي بودن و آلودگي آب هاي زيرزميني) و ويژگي هاي فيزيكي (تراكم خاك و عمق آب زيرزميني) بر روي تخريب خاك با استفاده از رابطه ها و ضرايب وزني ارائه شده در روش فائو – يونپ ارزيابي شد و خطر تخريب خاك منطقه به دست آمد. نتايج ارزيابي مشخص كرد كه 39.2 درصد از كل منطقه مورد مطالعه كه اراضي قابل كشت را تشكيل مي دهند، در معرض خطر تخريب اراضي قرارگرفته اند؛ به طوري كه 28.2 درصد كل منطقه به دليل خطرات تخريب شيميايي در كلاس تخريب خيلي زياد و 11 درصد اراضي از اين نظر در كلاس تخريب متوسط ارزيابي مي گردند. نتايج مويد اين مطلب است كه در ايجاد خطر تخريب شيميايي عامل شوري ايجادشده ناشي از سازند زمين شناسي شور كه با اقليم خشك منطقه تاثير آن دوچندان شده، موثر است. در بروز تخريب فيزيكي اراضي منطقه نيز عامل تراكم در اثر چراي بي رويه دام ها مؤثرترين عامل بر اساس مدل فائويونپ معرفي مي گردد كه در كلاس تخريب با خطر كم طبقه بندي شدند.