پيش‌بيني الگوي پراكنش مكاني شاخص‌هاي كيفي آب زير‌زميني استان گلستان براي مصارف كشاورزي با استفاده از زمين‌آمار و GIS

امروزه يكي موانع توسعه و گسترش كشاورزي پايدار كيفيت نامناسب آب آبياري است. آبياري با آب‌هاي فاقد كيفيت مطلوب مي‌تواند مشكلاتي در رابطه با شوري، نفوذپذيري و مسموميت ايجاد نمايد. اين تحقيق به‌منظور پيش‌بيني الگوي پراكنش مكاني شاخص هاي كيفي آب زيرزميني استان گلستان براي مصرف كشاورزي انجام گرفت. بدين‌منظور تغييرات مكاني پارامترهاي EC، TDS، SAR، pH، Na+، Cl، SO42، Ca2+، HCO3، Na%، ES (شوري موثر) و PS (شوري بالقوه) بر اساس آمار كيفي 207 حلقه چاه، مورد بررسي قرار گرفت. ابتدا نيم تغييرنماي تجربي پارامترها محاسبه و بهترين مدل تئوري بر آن‌ها برازش شد. سپس ميان‌يابي پارامترهاي مورد بررسي با استفاده از روش كريجينگ صورت گرفت و نقشه‌هاي پهنه‌بندي شده در محيط GIS تهيه گرديد. براي ارزيابي ريسك شوري و سميت آب، نقشه‌هاي احتمال عبور از حد آستانه معين براي برخي پارامترها و شاخص‌هاي كيفي با استفاده از روش كريجينگ شاخص ترسيم شد. نتايج نشان داد تمامي پارامترهاي كيفي آب از همبستگي مكاني خوب با ساختار كروي برخوردارند. براساس نقشه‌هاي پهنه‌بندي شده و استاندارد آزمايشگاه شوري خاك امريكا و نيز دستورالعمل FAO، منطقه به نواحي مختلف از نظر كيفيت آب تقسيم‌بندي شد. نتايج نشان داد حدود 95% منطقه داراي آبي با كيفيت متوسط از نظر شوري و سديمي (C3S1 و C3S2) مي‌باشد. از طرفي بر اساس دستورالعمل FAO 89% منطقه از آبي با كيفيت خوب و متوسط برخوردار است. آب با كيفيت خوب بيشتر شامل نواحي شرقي، جنوب شرقي و شمال غربي منطقه با مساحت حدود 2592 كيلومتر مربع مي‌باشد. بر اساس نقشه‌هاي احتمال ES و PS، احتمال بروز مشكل شوري در نواحي مركزي و بخش‌هايي از غرب منطقه بيشتر است. طبقه‌بندي هاي انجام شده همراه با نقشه‌هاي احتمال توليد شده مي‌تواند كمك موثري به برنامه‌ريزان و مديران ذيربط در اتخاذ تصميمات مديريتي صحيح براي بهره‌گيري مناسب از منابع آب و خاك در راستاي نيل به كشاورزي پايدار در منطقه بنمايد.