مشاركت‌پذيري يا مشاركت‌گريزي مردم و برنامه‌ريزان؟ پژوهشي كيفي در محيط برنامه‌ريزي شهري ايران

مشاركت، مفهومي محلي، متنوع، پيچيده و پويا است. از اين‌رو نظريه‌ها و ديدگاه‌هاي موجود در زمينه مشاركت در برنامه‌ريزي شهري كه اغلب در ساختار كشورهاي غربي ارائه شده‌اند، در ساير كشورها اثربخشي لازم را ندارند. اين در حالي است كه تأكيد اغلب پژوهش‌هاي انجام‌ شده در اين حوزه در محيط برنامه‌ريزي شهري كشور، بر سنجش نظريه‌هاي موجود معطوف و هدف آن‌ها تعيين سهم متغيرهاي شناسايي شده از مشاركت و ارزيابي فرايند‌هاي مشاركتي بوده‌است. اما با توجه به ماهيت ذهني و تعاملي اين پديده، ادراك آن توسط كنشگران مختلف مي‌تواند با ديدگاه‌هاي نظريِ جهاني، متفاوت باشد. بنابراين محدود كردن آن در ساختار نظريه‌هاي موجود، تأمل‌برانگيز است. هدف اين پژوهش، شناخت ادراك مردم و برنامه‌ريزان از فرايند مشاركت در محيط برنامه‌ريزي شهري است. چراكه تحقق مشاركت تنها مستلزم به‌كارگيري فرايند و شيوه‌هاي مناسب مشاركتي نيست، بلكه نيازمند شرايطي است كه صرفاً عيني و متأثر از ساختارهاي رسمي محيط برنامه‌ريزي نيستند و لازمه كشف آن‌ها، درك تجربه و معناي تجربه كنشگران از فرايند مشاركت است. اين پژوهش در دسته پارادايم تفسيرگرايي قرار مي‌گيرد. در اين پژوهش از تحليل محتواي كيفيِ استقراييِ آشكار به منظور تفسير داده‌ها استفاده شده‌است. يافته‌ها بيانگر آن است كه مهم‌ترين مفهوم در حوزه ادراك برنامه‌ريزان و مردم از مشاركت در محيط برنامه‌ريزي شهري، مشاركت‌گريزي مردم و برنامه‌ريزان است.