نقد و ارزيابي ترجمة محمد دشتي از نهج‌البلاغه براساس مدل گارسس (1994) (مطالعه موردي: ترجمة خطبه اول و حكمت‌هاي 1 تا 20)

Criticizing and Evaluating the Translation of Mohammad Dashti from Nahj al-Balagha Based on the Model of Garcias (Case Study: Translation of the First Khotbeh and Hekamts One to Twenty)

نهج‌البلاغه از منابع مهم و معتبر ديني است كه از زمان تدوين آن تاكنون با اقبال صاحبان دانش و فضل روبه‌رو شده است و مترجمان متعددي با هدف تبيين و تشريح اين شاهكار گرانقدر اميرالمؤمنين (ع) به ترجمۀ آن پرداخته‌اند. اما سؤال اينجا است كه اين ترجمه‌ها تا چه حد توانسته‌اند اعجاز، قدرت و گيرايي كلام امير (ع) را به نحو احسن به جامعه فارسي‌زبان معرفي و منتقل كنند؟ پژوهش حاضر با روش توصيفي- تحليلي و با هدف ارزيابي كيفيت ترجمه صورت گرفته از نهج‌البلاغه توسط محمد دشتي، انجام گرفته است. در ميان الگوهاي متعدد ارزيابي كيفيت ترجمه‌، الگوي گارسس كه در مقايسه با الگوهاي پيشنهادي ديگر به نسبت جامع‌تر است به منزله چارچوب پژوهش درنظر گرفته شده است. اين الگو چهار سطح معنايي -لغوي، نحوي- واژه شناختي، گفتماني- كاركردي و سبكي- منظورشناختي (عملي) را شامل مي‌شود. هركدام از اين سطوح، داراي زيرگروه‌ها و اجزاي خاصي هستند كه متون ترجمه شده براساس آن‌ها ارزيابي مي‌شوند. در اين پژوهش، ترجمۀ خطبه اول و حكمت‌هاي 1 تا 20 از مترجم نامبرده براي ارزيابي كيفي انتخاب و مورد بررسي قرار گرفته است و پس از تعيين ميزان فراواني هر يك از زيرگروه‌هاي موجود در سطوح چهارگانه طبق الگوي گارسس، نتايج به صورت نمودار نشان داده مي‌شود. نتيجه ارزيابي براساس تكنيك‌هاي مثبت، منفي و خنثي بيانگر اين است كه ترجمۀ دشتي داراي معيار مقبوليت بوده و از كيفيت به نسبت بالايي برخوردار است. براساس 3 حوزه افزايش، مانش و كاهش در ترجمه، ترجمۀ دشتي در حوزه افزايش، بسامد بيشتري دارد؛ زيرا ترجمۀ اين شاهكار ادبي كه داراي فصاحت و بلاغت بوده به صورت روان و محتوامحور به انجام رسيده است و مخاطب در فهم آن با چالش چنداني در درك موضوع مواجه نمي‌شود و روش وي يك روش مقصدگرا بوده است.

Nahj al-Balaghah is one of the most important and authentic religious sources that has come to the fore of knowledge and bounty since its creation. Several translators have been devoted to explaining this valuable masterpiece by Amir al-Mu'minin (AS). But the question is, how far have these translations been able to introduce and transmit the miracle, power, and acceptance of the Amir's words to the Persian language community in the best way? The present study was conducted by descriptive-analytical method with the aim of evaluating the quality of translation from Nahj al-Balaghah by Mohammad Dashti. Among the various patterns of translation quality assessment, the Garcias model, which is relatively more comprehensive than the other proposed models, is considered as a research framework. This model includes four levels of lexical semantics, syntactic, cognitive, discursive-functional, and cognitive (practical) style. Each of these levels has subcategories and specific components whose translations are evaluated based on them. In this research, the translation of the first Khotbeh and the Hekamts one to twenty from the so-called translator are selected and evaluated for qualitative evaluation. After determining the abundance of each subgroup in the quadric levels according to the Garcias model, the results are plotted. The result of the evaluation based on the positive, negative and neutral techniques indicates that the translation of the plain has a criterion of acceptability and is of high quality.