ارزيابي شيوه‌هاي ترجمۀ عبارت‌هاي طنزآميز سريال «مدير عام» و دوبله فارسي آن بر اساس راهبردهاي گاتليب

Investigating the Translation of Humorous Expressions of the "General Manager" Television Series and its Persian Dubbing Based on Gottlieb's Strategies

طنز در شمار يكي از مقوله‌هاي جذاب زبان قرار دارد كه به شكل نامحسوسي به مسائل فرهنگي، سياسي و اجتماعي مي‌پردازد و به دليل در امان ماندن از انتقادات و فيلترهاي موجود در جامعه و نيز جهت برقراري رابطه‌اي نزديك با مخاطبان از آن استفاده مي‌شود. در اين ميان با ورود ابزارهاي ارتباطي تازه، جنبه­هاي نويني به مباحث ترجمۀ طنز افزوده شده است به ويژه در ترجمۀ طنزهايي كه در قالب فيلم كوتاه، بلند و سريال عرضه مي­شوند. هدف از نگارش مقاله پيش رو، ارزيابي عملكرد مترجم در رويارويي با عبارت‌هاي طنزآميز بوده و فرآيند تحقيق مبتني بر بررسي داده‌هاي به دست آمده از مجموعه طنز عربي «مدير عام» به لهجۀ شامي (سوريه‌اي) و دوبله فارسي آن كه از صداوسيما پخش شده، است. بدين منظور 215 عبارت و جمله طنزآميز استخراج شده است و ميزان به‌كارگيري راهبردهاي ترجمه، طبق نظريۀ هنريك گاتليب (1992) تحليل شد. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد «دگرنويسي» و «جابه‌جايي» به ترتيب بيشترين انتخاب‌هاي مترجم در ارائۀ ترجمه بوده است. همچنين عوامل و محدوديت‌هاي فرهنگي نه تنها موجب بالا رفتن ميزان استفاده از «كوتاه‌سازي» عبارت‌هايي توسط مترجم شده است كه در بخش‌هايي از سريال شاهد حذف سكانس‌هاي متعدد و نيز قسمت‌هايي از مجموعه هستيم.

Humor is one of the interesting aspects of language dealing with cultural, political, and social issues indirectly. Due to escaping criticism and filtering, humor is drawn on to establish a close relationship with the audience. With the advent of new communication tools, the translation of humorous expressions, especially in short and long films and series, began to take on new aspects. Accordingly, the present study aimed at evaluating the translator’s performance in translation of humorous expressions. To achieve this aim, in the research procedures, the data obtained from the Persian dubbing of the "general manager's" series (in Syrian accent) which was broadcasted from Islamic Republic of Iran Broadcasting (IRIB) were evaluated. In fact, 215 humorous expressions were extracted from the series and the frequency of using translation strategies proposed by Gottlieb (1992) was determined. The findings revealed that "paraphrasing" and "dislocation" were among the most frequently used strategies of the translator. Furthermore, cultural restrictions not only have led to the "condensation" of the expressions but also to omission of some sequences of the movie.