پديد آورندگان :
عبودي، طارق دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده علوم زمين - گروه زمين شناسي , چيت سازان، منوچهر دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده علوم زمين - گروه زمين شناسي , چرچي، عباس دانشگاه شهيد چمران اهواز - دانشكده علوم زمين - گروه زمين شناسي
كليدواژه :
چشمه هاي گوگردي , تحليل عاملي , خوشه‌بندي سلسله مراتبي , سازند گچساران , شورابه نفتي
چكيده فارسي :
چشمه‌هاي گوگردي با ويژگي‌هاي درماني، دمايي و خصوصيات هيدروشيميايي خاص خود از ديگر منابع آب زيرزميني متمايز مي‌شوند. چشمه‌هاي گرو گلگير، گرو ميداود، گرو نفت سفيد، گرو پل زال، گرساب جااردو، مشراگه، گراب بهبهان و بابا احمد ازجمله چشمه گوگردي دماي پايين در محدوده زاگرس خوزستان بشمار مي‌روند. اين چشمه‌ها دمايي بين 22 تا 35 درجه سانتي‌گراد داشته، و در امتداد راندگي زاگرس ظاهر مي‌شوند. با آناليز داده‌هاي هيدروشيميايي چشمه‌هاي گوگردي در دو دوره زماني آذر 96 و ارديبهشت 97 و به‌كارگيري روش‌هاي هيدروشيمايي، تحليل عاملي (PCA) و خوشه‌بندي سلسله مراتبي(AHC) سعي شده است عوامل مؤثر بر كيفيت شيميايي چشمه‌ها شناسايي گردد. عامل اول مؤثر متغيرهاي هدايت الكتريكي، Na، Cl، K، Ca، Mg، As و Cd را در برمي‌گيرد، اين عامل ناشي از برهمكنش مواد آبخوان و آب مي باشد، همچنين همبستگي بالا بين يون‌هاي اصلي و آرسنيك و كادميوم نشان ميدهد اين عناصر منشا واحدي دارند. عامل دوم متغيرهاي SO4 ، NO3 وS را در برمي‌گيرد. با توجه به نتايج آناليز TOC اين عامل را مي‌توان ناشي از نفوذ شورابه‌هاي نفتي دانست. براي دسته بندي چشمه‌هاي مورد مطالعه از دو روش دياگرام پايپر و خوشه‌بندي سلسله مراتبي Q-mode استفاده شد. دياگرام پايپر اين چشمه‌ها را در سه گروه و روش خوشه‌بندي سلسله مراتبي Q-mode با در نظر گرفتن پارامترهاي بيشتر، چشمه‌هاي گوگردي در چهار گروه تفكيك كرد.
چكيده لاتين :
Sulfur springs are distinguished from other groundwater sources by their specific therapeutic, thermal and hydrochemical properties. Golgir, Meydavood, Naft Sefid, pole Zal, Grasab JaOrdo, Mashrageh, Grab Behbahan, and Baba Ahmad Springs are low-temperature sulfur springs in Zagros area of Khuzestan. These springs have temperatures between 22 and 35 °C and appear along with the Zagros thrust. By analyzing the hydrochemical data of sulfur springs on two periods (December 2017 and May 2018) and applying the hydrochemical methods, principal component analysis (PCA) and hierarchical clustering (AHC), it has been tried to identify the factors affecting the chemical quality of the springs. The first factor includes the electrical conductivity, Na, Cl, K, Ca, Mg, As and Cd variables, this factor is due to the interaction of aquifer and water materials, as well as high correlation between the main ions, arsenic and cadmium indicates that these elements have similar origin.The second factor includes the SO4, NO3, and S variables. According to the results of TOC analysis, this factor can be attributed to the influence of oil brines. Piper diagrams and hierarchical Q-mode clustering were used to classify the springs studied. The Piper diagram separated these springs into three groups and the hierarchical Q-mode clustering method, taking into account further parameters of sulfur springs in four groups.
