نقش عقل در فهم شريعت و قانونگذاري

The Role of Intellect in Understanding Shariah and Legislation

عقل عملي كاربردهاي فراواني در مباحث اصولي دارد، اما با توجه به هدف علم اصول و مقدمه بودن آن براي فقه، صرفاً از يكي از كاربردهاي عقل يعني عقل مشرِّع سخن به ميان آمده و ضوابط و لوازم آن مطرح‌شده است. درحالي‌كه به اذعان برخي از علماء، كاركرد اين درك عقل در علم فقه، نادر است و اين كاربرد ناچيز، موجب كم‌اهميت شدن مبحث عقل در بين مسائل علم اصول شده است درحالي‌كه كاركرد عقل در سامان دادن به مسائل اصولي و تنظيم رابطه قانون‌گذار و مكلف، بسيار بااهميت و البته داراي ضوابط و قواعد مختص به خود است. اين مقاله بر آن است كه با روش توصيفي - تحليلي، ساختاري از عقل را با توجه به ظروفي كه عقل در آن به ادراك مي‌پردازد، ارائه دهد و ضوابط و قواعد هركدام را بيان نمايد.

Practical Intellect has many functions in Usul al-Fiqh (Principles of Jurisprudence), however, considering the purpose of Usul and its status as an introduction to Fiqh (the science of Islamic Jurisprudence), merely[PB1] [PB2] one of the functions of intellect, i.e. legislative intellect, and its criteria has been discussed. While acknowledged by some scholars, the function of this kind of intellect in jurisprudence is rare, which leads to disparaging intellectual topics in Usul; the function of intellect in organizing the topics of Usul and regulating the relationship between the legislator and people is of great importance, although this requires its own rules and regulations. Having[PB3] [PB4] a descriptive-analytical approach, this article tries to introduce a structure of intellect according to the circumstances in which it conceives, and also the rules and regulations of each circumstance.