بررسي طرح‌هاي توسعۀ شهري از منظر رويكردهاي دموكراتيك

The Review of Urban Development Plans from the Perspective of Democratic Theories

امروزه دموكراسي به عنوان الگويي كه داراي جاذبه و مشروعيت جهاني است به يك ايدئولوژي پاسخگو در مقياس جهاني بدل شده است. بر همين اساس نظريه هاي شهرسازي نيز در جهت تطبيق و دستيابي به مشروعيت زمينه اي و محتوايي، در بنيان هاي دانشي خود تحولاتي همسو با نظريه نظريه هاي دمكراسي يافته اند. با اين وجود سطوح نظري برنامه ريزي در ايران نتوانسته همسويي فكري و زماني متناسب با تحولات پاراديميك دمكراسي داشته باشد. پژوهش حاضر تلاش كرده از طريق شيوه تحليلي توصيفي و روش فرا تحليل و تحولات پاردايمي به بررسي و ميزان همگرايي نظام برنامه‌ريزي شهري ايران با نظريه هايدموكراسي بپردازد. در همين راستا با بهره گيري از ويژگي‌هاي ذاتي نظريه هايدمكراتيك و بويژه نظريه اخير دموكراسي شورايي لايه‌هاي مختلف نظام برنامه‌ريزي ايران و به عنوان نمونه طرح توسعه‌ي شهري مهاباد تحليل شده است. جامعه‌ي آماري اين پژوهش شامل سه گروه هدف نخست 50 نفر از ذي‌نفعان و كارشناسان مرتبط با طرح‌هاي توسعه‌ي شهري شناسايي و فرايند مصاحبه و پرسش انجام گرفته است. گروه دوم شامل 25 نفر از مديران شهري و گروه سوم 140 نفر از شهروندان به طور تصادفي انتخاب و مورد آزمون قرار گرفته شده‌اند. داده‌هـاي بدست آمده از پرسشنامه و مصاحبه در اين پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS تحليل شده است. يافته‌هاي پژوهش در سه سطح 1)ارتباط برنامه‌ريزي و دموكراسي در ايران، 2) مقايسه ويژگي‌هاي نظريه پشتيبان طرح‌هاي توسعه شهري در انطباق با رويه‌هاي دمكراتيك، 3) ارزيابي مراحل تهيه سند طرح‌هاي توسعه شهري، نشان مي‌دهد كه نه تنها از منظر نظريه‌اي انطباق فكري و همزماني پارادايمي بين نظريه هايدموكراسي و رويه‌هاي برنامه‌ريزي در ايران وجود نداشته بلكه در‌ مراحل سه‌گانه فرايند، درونداد، برونداد طرح‌هاي توسعه شهري نيز هم افزايي چشمگيري با هنجارهاي دمكراتيك نمود عيني پيدا نكرده است.

Nowadays, democracy as a paradigm that has universal appeal and legitimacy has become a responsive ideology on a global scale. We have recently seen significant improvements in the field of democracy paradigms. Accordingly, urban planning theories have also developed in line with theories of democracy in order to accommodate contextual and substantive legitimacy. However, theoretical levels of planning in Iran have not been able to match the appropriate intellectual and temporal alignment with the paradigm shifts in democracy. The present study has attempted to evaluate the degree of convergence of Iran's urban planning system with theories of democracy by using a descriptive-analytical method and a meta-analysis. In this regard, an attempt has been made to use the main features of democratic theories and especially the recent theory of deliberative democracy, to analyze the different layers of urban development plans in Iran and as a case study the development plan of Mahabad city. The statistical population of this study includes three target groups; first, 50 stakeholders and experts related to Mahabad city development plans have been selected to identify existing procedures and the interview and questioning process has been done. The second group, consisting of 25 city managers, and the third group, 140 citizens, were randomly selected and tested. Findings of research in three levels include; 1) Relationship between planning and democracy in Iran, 2) Comparison of theoretical attributes of urban development plans in accordance with democratic procedures, 3) Evaluation of the steps of preparing the document of urban development plans, shows not only there are no paradigm symmetry between theories of democracy and content and procedure’s Iran planning, but also It has not found at the three stages of the process, outputs and outcomes.