بررسي و تبيين تلازُم موجود بين جامعيت دين و ختم نبوت تشريعي با تأكيد بر تفسير «الميزان»

اگر حقيقت خاتميت را آن‌گونه‌كه علامۀ طباطبائي در تفسير گران‌سنگ الميزان في تفسير القرآن، از رهگذر آيۀ «اِكمال دين» تبيين كرده است، بپذيريم، فهم تلازُم آن با جامعيت دين تسهيل خواهد شد؛ به اين ‌معنا كه، فرضِ ثبوت هر يك از «جامعيت دين» و «خاتميت»، بدون ديگري فرض محالي است؛ زيرا نمي‌توان تصور كرد كه دين، جامع و كامل است، ولي به قُلۀ رفيع خاتميت نائل نشده باشد؛ همچنان‌كه نمي‌توان پذيرفت كه دين، خاتم بوده باشد، اما واجد جامعيت و كمال نباشد. در عدم ثبوت دو امر مُتلازم نيز همين مسئله مطرح است. نوشتار پيش‌رو، در تبيين تلازُم موجود بين جامعيت دين و ختم نبوت تشريعي ـ‌ با رويكردي توصيفي، تحليلي ـ از ميان سه رهيافتِ «مراجعه به نصوص ديني»، «بررسي آموزۀ اِكمال دين» و «بررسي يكايك آموزه‌هاي قرآن و اثبات كمال آنها»، تنها به آموزۀ اِكمال دين پرداخته است. مدلول صريح آيۀ اِكمال از منظر علامه، كامل شدن مجموعه‌ معارف و احكام دين، با تشريع حكم ولايت است. همچنين اِكمال دين، مُساوِق با اِتمام نعمت است و اين هر دو، مُساوِق و مُتلازم با جامعيت دين است.