مطالعه و تحليل عوامل شكل‌گيري، كاركرد و اهميت قلاع و دژهاي دفاعي كوره اَرجان از صدر اسلام تا پايان سلجوقي

جايگاه استراتژيك كوره اَرجان در جنوب غربي ايران طي دورۀ ساساني تا پايان سلجوقي، منجر به شكل گيري قلاع زيادي در اين منطقه گرديد. بررسي قلعه هاي تاريخي كوره اَرجان به‌منظور شناخت جايگاه و كاركرد آن‌ها در جغرافياي سياسي _ اداري، عوامل مؤثّر بر شكل گيري و پراكنش، پي بردن به موقعيت معابر و پهنه هاي ژئوپوليتيك و ژئواستراتژيكِ منطقه، از مهم ترين اهداف اين پژوهش است. پژوهش پيش رو بر اين فرض استوار است كه با توجه به موقعيت جغرافيايي كوره ارجان و ارتباط آن با بنادر ساحلي خليج فارس و مراكز حكومتي فارس و اصفهان، اين منطقه از نظام منسجمي از قلاع و دژهاي دفاعي، برخوردار بوده است. نتايج اين پژوهش با بهره گيري از منابع تاريخي، بررسي ميداني باستان شناختي و روش توصيفي ـ تحليلي حاصل شده است. تحليلِ موقعيتيِ پراكنشِ قلاع نشان مي دهد به ترتيب، تنگه هاي ارتباطي، گردكوه‌هاي طبيعي، درّه هاي كوهستاني و تپه ماهورهاي منطقه، در موقعيت گزيني آن‌ها تأثير بسزايي داشته است. كاركرد چندگانۀ استحكاماتِ اين كوره در ابعاد مختلفي چون حفاظت از منابع زيستي، سازه هاي مرتبط با كشاورزي، حفاظت از مراكز جمعيتي و راه هاي ارتباطي بوده است. بررسي و مطالعۀ اين قلاع در جهت تبيين مسائل مهمي چون شناخت شبكۀ قلاع اسماعيلي اين كوره، اهميت زيادي دارد.