هرودوت و روايت جنگ ماراتن

جنگ ماراتن، نخستين رويارويي مستقيم پارسيان و يونانيان در سال 490 پ. م. نقطۀ عطفي در مناسبات امپراتوري هخامنشي و دنياي يوناني بود. اين جنگ، به مرور زمان، به جنگي حماسي در دفاع از آزادي يونان تبديل شد. با وجود الهام‌بخش بودن اين جنگ، به چگونگي روايت آن و برداشت مورّخان يوناني و مخاطبانشان از آن، كمتر پرداخته شده‌است. اين نوشتار با روش تحليل روايت، به دنبال پاسخ به اين پرسش است كه منابع يوناني، به ويژه هرودوت، براساس چه پيرنگي به روايت جنگ ماراتن و ذهنيّت مخاطبان يوناني خود پرداخته‌اند؟ يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه مهم ترين راوي نبرد، هرودوت، با اينكه در قياس با جنگ‌هاي خشايارشا، توجه كمتري به نبرد ماراتن نشان داده ، اما با قرار دادن آن در رشته جنگ هاي پارسي، ماراتن را از يك سو، به نقطۀ پاياني شورش ايوني و از سوي ديگر، مقدمۀ جنگ هاي خشايارشا تبديل كرده است. وي با اين كار خواسته اين باور را در ذهن مخاطب ايجاد كند كه جنگ هاي ميان ايرانيان و يونانيان ريشه در چيرگي پارسيان بر ايونيان، همكاري خودكامگان ايوني با پارسيان و شورش ايوني داشت. از ديد هرودوت، ماراتن نتيجۀ شورش ايوني و سالاميس نتيجۀ نبرد ماراتن بود؛ بنابراين، ماراتن حلقۀ پيونددهندۀ رشته جنگ هاي پارسيان و يونانيان بود.