نقدي بر نظريه بهره بانكي در مطالعات بانكداري اسلامي با تكيه بر تأثير خلق پول در تعيين نرخ بهره

سؤال اصلي مقاله حاضر، بررسي تأثير خلق پول بانك‌هاي تجاري و بانك مركزي بر نرخ بهره در ادبيات اقتصاد پولي و لوازم آن براي نظريه نرخ سودِ مصطلح در ادبيات بانكداري اسلامي است و در اين خصوص به طور ويژه بر بازار ذخاير بانك مركزي (بازار بين‌بانكي) تأكيد مي‌شود. خلق پول كه مهم‌ترين ويژگي نظام پولي در عصر جديد است، نظريات بهره طبيعي (آثار بوم باورك و فيشر) را به نظريات بهره بازاري ويكسل و كينز ‌ارتقا داد و منجر به معرفي اقتصاد اعتباري محض از سوي ويكسل شد. در اين مقاله پس از مرور اجمالي نظريات بهره طبيعي و بهره بازاري و هم‌چنين توضيح نظريه سود بانكي ارائه شده توسط اقتصاددانان مسلمان‌ مبني بر اين‌كه ‌نرخ سود در بانكداري اسلامي در بخش واقعي تعيين مي‌شود، ‌نشان داده مي‌شود كه اين نظريه با اقتضائات خلق پول ‌كه از سوي جملگي ‌نظريه‌پردازان بانكداري اسلامي پذيرفته ‌شده است، مطابق نبوده و در‌واقع خلق پول، چه در نظام بانكداري متعارف و چه در نظام بانكداري اسلامي، بازاري تحت عنوان بازار ذخاير ايجاد مي‌نمايد كه نرخ آن به‌هيچ‌وجه به بخش واقعي مرتبط نيست بلكه تنها به خلق پول بانك‌هاي تجاري و بانك مركزي‌ بستگي دارد. تنها در شرايطي كه خلق پول در اقتصاد وجود نداشته و نرخ بهره طبيعي بر معاملات حاكم باشد، اصل تعيين سود در بخش واقعي مصداق دارد و اين مسئله، عدم سازگاري نظريه نرخ سود بانكي اقتصاددانان مسلمان با موضع آنان در قبال مسئله خلق پول را آشكار مي‌كند.