اثر بيماري زنگ زرد بر ويژگي‌هاي زراعي و فيزيولوژيكي ارقام بينابين و زمستانه گندم نان (.Triticum aestivum L)

به منظور ارزيابي اثر بيماري زنگ زرد بر برخي از ويژگي هاي زراعي و فيزيولوژيك ارقام گندم نان، دو آزمايش مجزاي مزرعه اي در سال هاي زراعي 93-1392 و 94-1393 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي مياندوآب در استان آذربايجان غربي در قالب فاكتوريل بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي شامل دو محيط؛ بدون سمپاسي و سم پاشي عليه زنگ زرد با قارچ كش پروپيكونازول (تيلت) و شش رقم گندم نان زمستانه و بينابين (زرين، الوند، اروم، پيشگام، زارع و ميهن) بودند. شرايط محيطي باعث شد كه بيماري زنگ زرد در هر دو سال آزمايش بصورت طبيعي استقرار پيدا كند. نتايج نشان داد كه ارقام گندم زرين و الوند بترتيب با 63 و 57 درصد در محيط بدون سم پاشي، بيشترين آلودگي به بيماري زنگ زرد را داشتند، ولي ارقام پيشگام، اروم، زارع و ميهن به اين بيماري مقاوم تر بودند. زنگ زرد باعث كاهش طول دوره پرشدن دانه ارقام حساس زرين و الوند به مدت 10 روز شد. در ارقام حساس به زنگ زرد كاهش محتواي كلروفيل برگ در محيط بدون سم پاشي از مرحله شيري تا خميري سخت دانه، شيب بيشتري داشت، ولي در محيط با سم پاشي، تغييرات محتواي كلروفيل برگ در مراحل پر شدن دانه با شيب كمتري همراه بود. در محيط بدون سم پاسي، دو رقم زرين و الوند، با 30 درصد، بيشترين سهم انتقال مجدد را داشتند و كاهش وزن هزار دانه ارقام حساس تا 26 درصد بود. با وجود افزايش 29 درصد عملكرد دانه ارقام حساس به زنگ زرد در محيط با سم پاشي، بيشترين عملكرد دانه در ارقام مقاوم پيشگام و ميهن بدست آمد (به ترتيب 7877 و 7593 كيلوگرم در هكتار). بر اساس نتايج اين آزمايش مناسب ترين روش كنترل بيماري زنگ زرد در زراعت گندم نان، مديريت تلفيقي با استفاده از ارقام مقاوم و نيمه مقاوم و استفاده از قارچ كش هاي مناسب است تا علاوه كاهش مصرف سموم شيميايي، كاهش آلودگي هاي زيست محيطي و كاهش هزينه هاي توليد نيز عايد شود.