تحليل بازتاب ديدگاه و سبك فكري ناصرخسرو در كاربرد فعل

ناصرخسرو ازجمله شاعراني است كه به سبب نگاه ويژه و ايدئولوژي متفاوتش همواره مورد توجه دوستداران شعر كلاسيك فارسي بوده است. نگارندگان بر اين باور هستند كه آشنايي با نگرش ناصرخسرو و شناخت جهان شعري او از دريچه تحليل زباني آثار وي ميسر است، ازاين‌رو در اين گفتار به تحليل دستوري ـ سبكي افعال سي قصيدة آغازين ديوان ناصرخسرو پرداخته¬اند. پرسش‌هايي كه اين مقاله درصدد پاسخ دادن بدان‌هاست عبارت است از: افعال به كار رفته در قصايد ناصرخسرو داراي چه ويژگي‌هاي دستوري است؛ بسامد ويژگي‌هاي افعال در قصايد ناصرخسرو چه ارتباطي با ديدگاه و سبك وي دارد و تكرار اين ويژگي‌ها نشان¬دهندة چيست. براي پاسخگويي به اين پرسش‌ها افعال سي قصيدة نخست ديوان ناصرخسرو استخراج و ويژگي‌هاي دستوري آن‌ها توصيف شد؛ سپس اطلاعات به دست آمده به شيوه توصيفي ـ تحليلي مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. نتيجه پژوهش حاضر نشان مي‌دهد بيشترين شخص به‌كاررفته در افعال قصايد، دوم‌شخص مفرد است كه برخاسته از ماهيت تبليغي شعر ناصرخسرو است. از نظر زمان، پرتكرارترين افعال فعل‌هاي زمان مضارع اخباري است كه پيوند مستقيم شاعر با موضوع كلام را نشان مي‌دهد. وجه غالب افعال قصايد، اخباري با صداي دستوري فعّال است كه برخاسته از ماهيت تبليغي و متعهد شعر ناصرخسرو است.