بررسي سبك شناسي و جامعه شناختي«چراغ ها را من خاموش مي كنم» با تأكيد بر رويكرد لوسين گلدمن

جامعه شناسي ادبيات، شاخه اي از جامعه شناسي است كه به رغم سنت ديرينه ادبي و آثار ادبي فراوان در تاريخ ايران، چندان كه بايد و شايد در ميان خانواده علوم اجتماعي گسترش نيافته است. اين عدم گسترش، هم در حوزه نظري (تئوريك) به چشم مي خورد، هم در حوزه تحقيقات تجربي. در حوزه نظري با حدود و ثغور رشته جامعه شناسي گونه هاي ادبي و رويكردهاي نظري جامعه شناختي به آثار ادبي چندان روشن نيست. در عرصه پژوهش تجربي نيز تحقيقات، عمدتاً تنها به گونه (ژانر) ادبي داستان بلند (و با اندك تسامحي رمان) محدود شده و ديگر گونه هاي ادبي عموماً مورد غفلت قرار گرفته اند. مدعاي اصلي مقاله حاضر اين است كه صرف نظر از رويكرد نظري ما در سبك شناسي و جامعه شناسي ادبيات، هر گونه ي ادبي ويژگي هايي دارد كه بايد هنگام تحليل مورد توجّه سبك شناسان و جامعه شناسان قرار گيرد. در اين مقاله، به بررسي اجتماعي ـ سياسي و سبكي آثار زويا پيرزاد، نويسنده معاصر ارمني تبار، با توجّه به روش ساختگرايي گلدمن مي پردازيم. در اين شيوه، محتواي اثر ادبي و رابطه آن با جامعه اي بررسي مي شود كه اثر در آن خلق شده است و به جاي توصيف محتواي اثر ادبي، به بررسي محتوا و رابطه آن با جهان نگري در يك دوران خاص پرداخته شده است . لذا در اين رمان به اختصار به روحيات و شرايط زندگي مردم و تبيين پديده ها، رفتارها، ساخت ها و فرازونشيب هاي اجتماعي ـ سياسي زندگي شخصيّت هاي رمان اشاره شده است. رمان بازتابي از زندگي روزمره جامعه و طبقات اجتماعي را به تصوير كشيده است. پيرزاد، جهان نگري، فاصله طبقاتي، ديدگاه و جايگاه زنان در جامعه، و هم چنين عقايد روشنفكران جامعه را به خوبي در اين رمان نشان مي دهد.