بررسي تطبيقي انديشه هاي خيّامي در سروده هاي محمّدرضا شفيعي كدكني و عبدالوهّاب البياتي

حكيم عمر خيّام نيشابوري از رياضيدانان، ستاره شناسان و شاعران بنام ايران در دورۀ سلجوقي است. گرچه پايگاه علمي خيّام برتر از جايگاه ادبي اوست، ولي آوازۀ وي بيشتر به واسطۀ سرودن رباعيّاتي است كه در روزگار ما شهرت جهاني يافته است. رباعيّات خيّام را به اغلب زبان هاي زندۀ دنيا ترجمه كرده اند و ترجمۀ انگليسي آن توسّط ادوارد فيتز جرالد در سال 1859 م. موجب شهرت او در مغرب زمين شده است. تأثير رباعيّات خيّام بر ادبيّات جهان، او را به نماد فلسفۀ شرق و شاعر محبوب روشنفكران تبديل كرده است. با اينكه شمار رباعيّات خيّام تا امروز به طور دقيق معلوم نشده است، امّا تأثير خيّام در شعر فارسي چنان عميق بوده كه محقّقان را به وضع اصطلاح «انديشۀ خيّامي» واداشته است. انديشه هاي خيّامي كه مضاميني همچون اغتنام فرصت، خوشباشي و رندي فلسفي، حيرت و سرگشتگي در مقابل معمّاي هستي، تأكيد بر كوتاهي و گذر عمر و افسوس خوردن بر آن، و پناه بردن به بادۀ فراموشي را دربرمي گيرد، در شعر معاصر فارسي و عربي نيز آشكار است. در تحقيق حاضر، اين انديشه هاي فلسفي را در شعر عبدالوهّاب البياتي، شاعر شيفتۀ خيّام، بررسي مي كنيم، آن را با شعر محمّدرضا شفيعي كدكني كه از منظر انديشه هاي خيّامي شباهت و ارتباط زيادي با البياتي دارد، مقايسه كرده ايم. نتايج اين پژوهش كه به شيوۀ تطبيقي و تفسير محتواي آثار دو شاعر اجرا شده است نشان مي دهد كه عمق انديشۀ هر دو شاعر نسبت به خيّام بسيار كمتر است و درك فلسفي البياتي نيز بر تفكّر شفيعي كدكني رجحان دارد.