تجزيه مصرف انرژي و عوامل مؤثر بر آن در ايران و كشورهاي منتخب

انرژي نقشي مهمي در زندگي فعالان اقتصادي دارد و چنين نقشي كشورها را بر آن داشته است كه از دهه‌هاي قبل براي تأمين امنيت انرژي عرضه را افزايش دهند. از دهه‌ 70 ميلادي تدابير اتخاذشده در طرف عرضه انرژي ديگر كافي نبود و نگاه‌ها متوجه طرف تقاضاي انرژي شد؛ بنابراين كنترل تقاضا و مصرف هدفمند انرژي آغاز گشت. «روش تجزيه» از روش‌هاي بررسي عوامل مؤثر بر مصرف انرژي است. در اين روش، تغييرات مصرف انرژي به سه اثر «توليدي»، «ساختاري» و «شدتي» تقسيم مي‌شود. در انتخاب كشورهاي منتخب ساختار اقتصادي و موقعيت جغرافيايي آن‌ها در نگاه نخست متفاوت به نظر مي‌رسد؛ اما اين كشورها در استفاده از يك شاخص تركيبي متشكل از شدت انرژي و درجه آزادي اقتصادي شبيه به يكديگر هستند. در واقع همه آن‌ها در گروه كشورهاي با درجه آزادي اقتصادي پايين و شدت مصرف انرژي بالا قرار مي‌گيرند و از اين حيث مبنايي براي مقايسه دارند. نتايج اين مطالعه نشان داده است كه تجزيه مصرف انرژي در كشورهاي منتخب، شامل ايران، چين، روسيه و آفريقاي جنوبي، اثر توليدي، شدتي و ساختاري به ترتيب مهم‌ترين نقش را در توضيح تغييرات مصرف انرژي در اين كشورها دارد. همچنين بر اساس بررسي شدت انرژي در كشورهاي منتخب با استفاده از مدل پانل شدت انرژي با قيمت حامل‌هاي انرژي و ارزش افزوده رابطه منفي و با مصرف انرژي، تشكيل سرمايه و نيروي كار شاغل رابطه مثبت و معني‌داري داشته است.