شناسايي مدل‌هاي ذهني مديران شركت‌هاي صنايع غذايي از موانع توسعه صادرات (نمونه‌كاوي: مديران شركت‌هاي لبني)

هدف: علي‌رغم تأثير شايان توجه مدل‌هاي ذهني روي تصميم‌گيري‌ مديران، فقط تعداد انگشت‌شماري از پژوهش‌هاي بازاريابي مدل ذهني مديران اين حوزه را بررسي كرده و تعداد به‌مراتب كمتري به تأييد اهميت اين پديده پرداخته‌اند. هدف پژوهش حاضر، شناسايي مدل‌هاي ذهني مديران شركت‌هاي لبني در رابطه با موانع شروع يا گسترش صادرات است. روش: اين پژوهش بر مبناي هدف، از نوع كاربردي و بر اساس گردآوري اطلاعات توصيفي است. مديران ارشد در حوزه بازرگاني، فروش و صادرات شركت‌هاي فعال در صنعت لبني، جامعه آماري پژوهش را تشكيل داده‌اند و براي جمع‌آوري داده‌ها از مصاحبه‌هاي نيمه ساختاريافته مبتني بر رويكرد پديدارشناسي و فنون فرافكني استفاده شده است.با استفاده از روش نمونه‌گيري نظري، مصاحبه با مديران ارشد دوازده شركت لبني تا حد اشباع ادامه پيدا كرد. براي اطمينان از روايي و پايايي داده‌ها از روش بازنگري توسط شركت‌كنندگان و روش چندجانبه‌نگري از طريق مصاحبه با گروه‌هاي متفاوت مشاركت‌كنندگان استفاده شد و براي تحليل داده‌ها از تحليل تم و نرم‌افزار10Maxqdaاستفاده شده است. يافته‌ها: شش مدل ذهني شناسايي‌شده در اين پژوهش عبارت‌اند از: مدل‌ ذهني بازارگرا، حاكميت‌گرا، منبع‌گرا، سودگرا، زيرساخت‌گرا و نهادگرا. بر اساس نتايج، مدل‌هاي ذهني بازارگرا، حاكميت‌گرا و منبع‌گرا برجسته‌ترين مدل‌هاي ذهني در اين پژوهش هستند. نتيجه‌گيري: نداشتن مزيت رقابتي و جايگاه ضعيف بازاريابي در شركت‌هاي ايراني، از موانع مهم توسعه صادرات محصول‌هاي لبني در بازارهاي فرامنطقه‌اي است. از ديدگاه مشاركت‌كنندگان پژوهش، دولت از طريق وضع قوانين روشن و ثابت، تأمين منابع مالي مستقيم و غيرمستقيم، وضع معافيت‌هاي گمركي و مالياتي و اعطاي جايزه صادراتي، مي‌تواند بستر مناسبي براي توسعه صادرات شركت‌هاي ايراني فراهم آورد و بسياري از موانع مطرح‌شده در مدل‌هاي ذهني شش‌گانه را رفع كند.