بررسي دگرساني دياژنتيك و گرمابي در توالي آتشفشاني مؤمن آباد (شمال خاور سربيشه، بيرجند) و نقش آن در كاني‌زايي غيرفلزي

منطقه مؤمن ‌آباد در جنوب خاوري بيرجند و شمال خاوري سربيشه، در زون زمين‌درز سيستان قرار دارد‌. بر اساس مطالعات صحرايي، سنگ نگاري، زمين‌شيميايي و پراش پرتو ايكس در دو توالي آتشفشاني است به بررسي شرايط دگرساني در منطقه پرداخته شده است. بر اين اساس بنتونيت‌ها از نوع سديميكلسيمي و ناهمگن مي‌باشند. يافته‌هاي كاني‌ شناسي نشان مي‌دهد كه كاني‌هاي اسمكتيت، كريستوباليت و كوارتز، فلدسپارهاي قليايي (آلبيت و آنورتيت و سانيدين)، ژيپس، كلسيت، هماتيت، هولانديت، كلينوپتيوليت،كائولينيت، ايليت، و هاليت از پاراژنزهاي بنتونيت‌ها هستند. در توالي اول، آثار دگرساني رسي و اكسيد آهن و در توالي دوم، آثار دگرساني رسي، كربناتي، كلريتي، كلسيتي، آلبيتي، سيليسي شدن و اكسيد آهن ديده مي‌شود. واحدهاي دگرسان شده مربوط به توالي دوم، در چهار لايه شامل پرليت‌هاي ريوليتي رگه‌اي، توده‌اي، عدسي‌ شكل و بنتونيت‌هاي سفيد و سبزرنگ و ميانبارهايي از داسيت و ريوداسيت با آثار دگرساني تبلور شيشه آتشفشاني و تبديل پرليت به بنتونيت، رسي شدن شديد و سيليسي شدن مي‌باشد. تركيبات و بافت‌هاي گدازه‌ايآذرآواري و تبلور شيشه آتشفشاني و دگرساني پرليت به بنتونيت در نتيجه دگرساني دياژنتيك است. رسي شدن شيشه، تبلور فلدسپارها در واحدهاي آتشفشاني، دگرسان شدن پلاژيوكلاز به آلبيت+ سريسيت، بيوتيت به كلريت، خميره سنگ به كوارتز، كلسيت، زئوليت و كلريت در پرليت‌ها، رگه‌هاي اكسيد آهن و واحدهاي قرمز رنگ و تغيير رنگ بنتونيت‌ها در منطقه مرتبط به دگرساني گرمابي و حضور سيالات و محلول‌هاي غني از آهن و منيزيم است.