بررسي تطبيقي آداب سلوك عرفاني در دو رسالۀ عوارف المعارف سهروردي و ارشاد‏المريدين خوارزمي

آداب سير و سلوك عرفاني را مي‌توان مجموعۀ دستورالعمل‏ها و ارشادهايي دانست كه بزرگان متصوّفه در رساله‌ها و كتاب‌هاي خود براي تربيت سالكان نوپا آورده‌اند. شهاب‌الدين سهروردي، عارف نامدار قرن هفتم هجري و كمال‌الدين حسين خوارزمي، عارف قرن دهم ازجملۀ كساني بودند كه به ترتيب در كتاب‌هاي «عوارف‌المعارف» و «ارشادالمريدين» به راهنمايي سالكان پرداخته و اصول و روش‌هاي سلوك را بيان كرده‌اند. مقالۀ حاضر به شيوۀ توصيفيتحليلي مي‌كوشد اين آداب را در اين دو رساله بررسي كند. براي سهولت بررسي، آداب سلوك به دو دستۀ كلّي آداب ظاهري و باطني طبقه‌بندي شد. منظور از آداب ظاهري مواردي نظير نماز، روزه، شب زنده‌داري و... و منظور از آداب باطني خصيصه‌ها و خصلت‌هايي است كه سالك بايد براي رسيدن به حقيقت به آن‌ها متحلّي و آراسته گردد. پژوهش حاضر به اين نتيجه دست مي‌يابد كه سهروردي در عوارف‌المعارف آداب ظاهري را با تفصيل بيشتري مطرح ساخته و در مقابل، خوارزمي عمدتاً به آداب باطني نظر داشته است.