تبيين جامعه‌شناختي مدل پيش‌گيري از بيماري‌هاي سبك زندگي: مطالعۀ نظريه‌بنيادي

زمينه و هدف: بيماري هاي سبك زندگي سالانه 41 ميليون نفر از جمعيت جهان را نابود مي كنند و اين معادل 71 درصد مرگ و مير جهاني است. بر اساس مطالعات، افزايش چهار عامل خطر تغذيۀ نامناسب، سوء مصرف مواد، عدم تحرك و استرس باعث ناسالم شدن سبك هاي زندگي و بروز اين بيماري ها مي گردد. اين تحقيق با هدف شناسايي عوامل مؤثر بر افزايش سطح عوامل خطر و ناسالم شدن سبك هاي زندگي ايرانيان و ارائۀ مدلي راهبردي جهت پيش گيري از وقوع و شيوع آنها انجام گرفت.روش كار: روش تحقيق كيفي از نوع نظريه بنيادي بود كه با مشاركت 14 نفر از خبرگان رشته هاي مختلف كه به صورت هدفمند انتخاب شده بودند انجام گرفت. داده ها مبتني بر نمونه گيري نظري به روش مصاحبۀ عميق گردآوري و در قالب رهيافت نظام مند اشتراوسكوربين (1998) به روش مقايسۀ مستمر و كدگذاري نظري تجزيه و تحليل گرديد. روايي تحقيق با ارجاع يافته ها به داده ها و پايايي آن با ارجاع نتايج به متخصصين تأمين شد.يافته ها: مطالعۀ آسيب شناسي اجتماعي سبك هاي زندگي ايرانيان از منظر خبرگان 216 مفهوم و 37 مقولۀ فرعي به دست داد كه در نهايت 10 مقولۀ اصلي زير بيان گر نقاط ضعف جامعه در برقراري سبك هاي زندگي سلامت محور حاصل گرديد: تحقيق گري، تعليم گري، تربيت گري، تبليغ گري، تأمين گري، تسهيل گري، تجويزگري، تحصيل گري، تمكين گري و تضمين گري. با انتخاب ناسلامتي سبك هاي زندگي به عنوان پديدۀ مركزي، مقوله هاي ده گانه در دو دسته شرايط زمينه اي و مداخله گر به آن ربط داده شد و مدل راهبردي ده گانه جهت پيش گيري ارائه گرديد.نتيجه گيري: پيش گيري از بيماري هاي سبك زندگي مستلزم توجه به ابعاد ساختاري و عامليتي سبك هاي زندگي است. هفت راهبرد اول تحقيق در سطح كلان به ساختارهاي جامعه، راهبرد هشتم در سطح مياني به خانواده و راهبرد نهم در سطح خرد به عوامل انساني توجه دارد. راهبرد دهم بيانگر پيش نهاد تحقيق مبني بر تشكيل سازماني در حد واسط ساختار و عامليت، جهت سنجش و پايش سطح سلامت سبك هاي زندگي ايرانيان در راستاي سبك زندگي سلامت محور مي باشد.