مـسكن اسلامي (مباني نظري تا جلوه‌هاي عيني در گذشته و حال)

مسكن از دو منظر اصلي همواره مورد توجّه بوده است، يكي به آن دليل كه اصلي‌ترين عنصر شهر است، و ديگر به آن دليل كه مورد نياز و توجّه همه انسانها در همه مكانها و همه زمانها مي‌باشد. علاوه بر آن به دليل آن كه مسكن (يا خانه) اوّلاً مكان زندگي خانواده است و ثانياً به دليل بار هنري و زيباشناسانه آن، كه هر دو بار ارزشي و فرهنگي دارند، توجّه به آن و مطالعه در زمينه شناخت ويژگيهاي مطلوب مسكن همه‌گير بوده است. در كنار اين موضوعات توجّه به تجارب تاريخي و شناخت روشهاي پاسخگويي به نيازهاي خانواده‌ها در شرايط فرهنگي و سرزميني متفاوت و همچنين روزآمد بودن فضاهاي زندگي امروز به نحوي كه پاسخگوي انسان و خانواده امروز باشند يك ضرورت است. به همين دليل مقاله حاضر به دنبال يافتن پاسخ سؤالاتي از جمله سؤالات زير است: 1. نظر اسلام و به ويژه در متون اصلي (به عنوان زيربناي فكري فرهنگ ايراني) در باره مسكن چيست؟ 2. مسلمانان و ايرانيان چه روشها و فرمهايي را براي مسكن خويش برمي‌گزيده‌اند؟ 3. وضعيت امروز مسكن در مقايسه با ارزشهاي فرهنگ ايراني كدام است؟ با اذعان اين كه پاسخ دقيق و همه جانبه اين سؤالات، بحثها و تحقيقات متعدّد و مستوفايي را طلب مي‌كند، در اين مجال در حدّ امكان به توضيح مطلب و اثبات لزوم توجّه به اين مباحث اشاره خواهد شد. طبيعي است كه روش تحقيق مورد استفاده، روش تحقيق اكتشافي و تحليلي در قسمت اوّل، و روش استقرايي و تحليلي در مباحث بعدي خواهد بود؛ كه در نهايت نيز با بهره‌گيري از روش خلاقانه به ارائه توصيه‌ها منتج خواهد شد.