معنا در مسكن، بازخواني روايت مسكن ديروز براي زندگي امروز

خانه فضاي بلافصل مرتبط با زندگي آدمي است. فضايي كه از آن تاثير مي‌گيرد و بدان تاثير مي‌گذارد. اين فضا در پيوند با مفهومي پيچيده يعني خانواده به عنوان اصلي‌ترين نهاد اجتماعي و جزء لاينفك خانه‌ي ايراني اسلامي معنا مي‌يابد. پيوند ميان خانه، خانواده و زندگي جاري در آن، مي‌تواند مفهومي ماندگار و جاودانه براي ساكنان خانه خلق كند. در جامعه‌ي امروز، به علت پيچيدگي‌هاي اجتماعي پديد آمده و رسوخ انديشه‌ي مدرن در مفاهيم عميق و سنتي زندگي، نوعي گسست و انفصال بين كالبد خانه و معنا و مفهوم زندگي پديد آمده است. هدف اين مقاله بررسي مفاهيم سكونت در معماري خانه‌هاي سنتي ايران و مقايسه‌ي آن‌ با مفاهيم زندگي مدرن و در پي آن آسيب‌شناسي مفاهيم تحول‌يافته‌ي زندگي امروز و ارائه‌ي چند رهنمود از مفاهيم سكونت سنتي است. مسكن اسلامي علاوه بر پاسخ‌گويي به نيازهاي مادي، عهده‌دار برقراري آرامش معنوي و بستر پاسخگويي به نيازهاي روحي انسان، چون تفكر، عبادت و آرامش قلب نيز بوده است، اما برخي نگرش‌هاي سوء و عوامل مخرب، سكونت امروز را دستخوش تغيير قرار داده و به تبع آن شاهد افول ارزش‌ها و تضعيف مفاهيم والاي سكونت هستيم. در اين مقاله برخي از اين عوامل و تبعات منفي آنها شناسايي و تحليل شده است كه از آن‌ جمله مي‌توان به تضعيف اصالت و هويت مسكن، فقدان آرامش روحي و رواني، كاهش حرمت و امنيت و شكل‌گيري نگرش اقتصادي به جاي نگاه ارزشي به مسكن اشاره كرد. نتيجه اينكه با تامل و تعمق در روش زندگي و توجه به سازوكار سكونت اسلامي و همين‌طور بازنگري در برنامه‌ريزي و طراحي مسكن از طريق الزام طراحان در تبعيت از اصول معماري و شهرسازي اسلامي و اصلاح نظام آموزش معماري مي‌توان موجبات احياي مجدد مفاهيم سكونت اسلامي در مسكن امروز را فراهم آورد.