جايگاه عرف در حقوق شهروندي

فقها و حقوقدانان نقش و اعتباري خاص براي «عرف» قائل بوده و براي آن تعابير و جايگاه ويژه اي مد نظر قرار مي دهند. بي ترديد عرف ها، سنت ها و رسوم به تدريج به ارزش هاي اجتماعي تبديل شده  و يا موجب شكل گيري آنها مي گردند. با تحول در متغيرهاي عرف مانند شرايط زيستي انسان ها، پيشرفت سطح زندگي، تحولات فرهنگي و انديشه هاي جديد و ... ميزان اثرگذاري آن بر موضوعات مختلف همچون حقوق شهروندي  افزايش مي يابد. اين مقاله سعي نموده است  نقش مكمل «عرف» به عنوان يكي از منابع تأثيرگذار بر قواعد حقوقي جامعه و  ارتباط آن با «حقوق شهروندي» را مورد بررسي قرار  دهد. عرف از يك سو مي تواند نقشي ايجابي در شكل گيري حقوق شهروندي ايفا نموده و در مواردي كه قوانين نمي توانند تمام حوايج مردم را پيش بيني نمايند به ياري آمده و به تكميل، رفع اجمال و تفسير آن مي پردازد و گاه قانون گذار با اندك تغيير و تصرف بر عرف لباس قانوني مي پوشاند. از سويي ديگر نيز مي تواند مانعي براي تحقق آن يا نقش سلبي داشته باشد؛ در اينگونه موارد قانون  با ورود خود عرف را نسخ كرده و آن را مطرود مي نمايد. به عبارت ديگر تازماني كه لزوم توجه به حقوق شهروندي به هنجار مسلط مردم تبديل نشود، ساز و كارهاي حقوقي راه دشواري را براي رهيافت از آن پيش رو خواهند داشت.