تأثير معاينه و تحقيق محل در اِقناع وجدان علم قاضي

تأثيرات هر يك از معاينه و تحقيق محل بر علم دادرس كيفري، با توجه به ماهيت و شكل تأثيرگذاري، بر دو قسم ماهوي و شكلي ‌تصو‌ر‌شدني خواهد بود و اين در حالي است كه فرض قانوني، بر «اَماره بودن» تمامي حالت‌هاي صدور معاينه و تحقيق محل، طبق مادۀ 221 قانون مجازات اسلامي قرار گرفته است. در پژوهش پيش‌رو با هدف اثبات حالتي كه دادرس به «مشاهدۀ مستقيم» موضوع اتهام مي‌پردازد، به اثبات فرضيۀ «دليل به معناي خاص» بودن آن پرداخته‌ايم و نتيجه گرفته‌ايم كه تأثير شكلي و ماهوي هر يك از معاينه و تحقيق محل بر علم دادرس، بر خلاف قاعدۀ «طريقت داشتن ادلۀ كيفري»، داراي «موضوعيت» است و در صورت عدم مغايرت با ساير ادله (عرضي بودن)، در «طول» ارادۀ دادرس و مقدم بر ساير دلايل به معناي عام بوده و بر استدلال خود، بند الف مادۀ 302 ق.آ.د.ك. و معاينۀ اجساد را شاهد آورده است. مهم‌ترين آثار «دليل به معناي خاص» دانستن علم حاصله از مشاهدۀ مستقيم نسبت به «اماره» قرار دادن همۀ موارد صدور معاينه، تقدم دليل بر اماره و حكم قطعي بودن آن است.