واكاوي مستندات ديۀ جنايت بر مجموع پلك‌ها و كمتر از آن (نقد و كاوشي فقهي در مباني مادۀ 590 و 591 قانون مجازات اسلامي)

مطابق مادۀ590 و 591 قانون مجازات اسلامي ديۀ قطع پلك به‌صورت مجموع، ديۀ كامل و در شكافتن و قطع در كمتر از مجموع، يك‌سوم ديه براي دو پلك بالايي و نصف ديۀ كامل براي دو پلك پاييني ثابت شده، اين در حالي بوده كه ميان فقهاي اماميه اختلاف است؛ اكثر قريب به اتفاق فقها قائل به ثبوت ديۀ كامل در مجموع هستند، ولي در قطع كمتر از مجموع، برخي قائل به ثبوت يك‌چهارم ديه در هر يك از پلك‌ها شده‌اند، برخي نيز به ثبوت دوسوم ديه در دو پلك بالايي و يك‌سوم ديه در دو پلك پاييني فتوا داده‌اند، گروهي نيز به ثبوت يك‌سوم ديه در دو پلك بالايي و نصف ديه در دو پلك پاييني حكم مي‌دهند. منشأ اختلاف آرا، تفاوت استنباط از روايات متعرض حكم و معقد اجماع بوده است. يافته‌هاي جُستار پيش‌رو كه با روش توصيفي تحليلي صورت گرفته، حاكي از آن است كه در قطع مجموع، ديۀ كامل ثابت مي‌شود و اشكال مطرح‌شده نسبت به اجماع، وارد نيست و بر فرض مدركي بودن نيز مفاد مدرك با معقد اجماع يكي است و دليل مستحكمي در مقابل مدرك محتمل وجود ندارد. همچنين، با تضعيف مستند ساير اقوال در ديۀ جنايت بر كمتر از مجموع چهار پلك، حكم به يك‌چهارم ديه در هر يك از پلك‌ها منطقي است.