واكاوي فقهي مقابله‌به‌مثل در ناسزا

انسان شايد با ناسزاگويي ديگري مواجه شود و آرامش خويش را از دست بدهد، در اين حال، حس انتقام پيدا مي‌كند و تمايل به مقابله‌به‌مثل در او ايجاد مي‌شود. در پژوهش حاضر به‌ حكم فقهي مقابله‌به‌مثل در ناسزا به روش اجتهادي پرداخته‌ايم. آنچه اهميت مسئله را دوچندان كرده، گستره، كثرت ابتلا و تبيين آثار و كاركردهاي قضايي آن است. با وجود اهميت و گسترۀ مسئله هيچ باب و عنوان مستقلي در كتب فقهي يافت نشد و تنها برخي فقيهان تحت عنوان «سب» به‌صورت اجمالي به آن اشاره‌ كرده‌اند. برخي مانند محقق اردبيلي و محقق خويي بعد از استثناي پاره‌اي از موارد، اقدامِ مشابه در برابر دشنامگو را جايز دانسته‌اند، ولي در مقابل، مشهور فقيهان، از آنجا كه حكمِ مقابله‌به‌مثل در ناسزا را از حكمِ سب و ناسزا استثنا نكرده‌اند، بر اساس اطلاق مقامي مي‌توان گفت به عدم جواز معتقدند. بعد از بررسي ادلۀ دو طرف، نظر مشهور پذيرفته شد. دستاورد پژوهش حاضر را مي‌توان استناد به ادله‌اي كه تاكنون به آنها توجه نشده است و نگاه منسجم و فراگيري به مسئله دانست.