معرفي و طبقه‌بندي كتيبه‌هاي معماري عهد تيموري

كتيبه مهم‌ترين عنصر تزئيني در معماري اسلامي است. خط در كتيبه‌هاي عهد تيموري به زيور آرايه‌ها آراسته شده تا پيام خود را با ايجاد حس لذت و تأمل، انتقال دهد. هدف اصلي اين مقاله، طبقه‌بندي اين كتيبه‌ها بر اساس هدف اوليه اجراي آن‌ها است؛ بنابراين سعي شده به اين پرسش‌ها پاسخ داده شود كه: انواع كتيبه‌هاي معماري تيموري بر اساس اهداف اوليه‌اي كه در طراحي آن‌ها نهفته است كدام‌اند؟ ويژگي‌هاي صوري و محتوايي اين كتيبه‌ها چيست؟ و تحولات صورت گرفته در آن‌ها چه بوده است؟ روش پژوهش، تاريخي بوده و از رويكرد الگ گرابار در تقسيم‌بندي تجارب خط در هنر اسلامي استفاده شده است. ارزيابي داده‌هاي تحقيق حاكي از آن است كه كتيبه‌هاي معماري تيموري را مي‌توان به سه دسته كتيبه‌هاي خواندني، پوشاننده و تزئيني كوچك تقسيم كرد. مهم‌ترين مشخصه‌هاي كتيبه‌نگاري عهد تيموري، كاربرد كتيبه‌هاي مادر و بچه با خط ثلث و كوفي، كاربرد گسترده كتيبه‌هاي كوفي بنايي در سطوح بنا، ابداعاتي در خط و تركيب كتيبه‌هاي تزئيني كوچك و كاربرد گسترده دو رنگ آبي لاجوردي و فيروزه‌اي است. نوع خط و تركيب كلي، از اشكال ساده‌تر و ابتدايي‌تر اوايل اين عهد در سمرقند تا اشكال ظريف‌تر، پيچيده‌تر و منحني‌تر اواسط و اواخر آن در ايران متنوع است. وسيع‌ترين سطوح پوشانده شده توسط كتيبه‌هاي پوشاننده در بناهاي ايجادشده توسط تيمور و الغ‌بيگ به چشم مي‌خورند. محتواي كتيبه‌هاي سه‌گانه شامل آيات و احاديث، عباراتي در ستايش پروردگار و اولياي دين يا در تأكيد بر مقام ظل‌اللهي سلطان بر زمين و فاني بودن دنياي خاكي و اطلاعات احداثيه بنا است..