كاركرد اقتصادي معادن فيروزۀ نيشابور در دورۀ قاجار

فيروزه از نام آشناترين سنگ‌هاي قيمتي ايراني است كه در سراسر ادوار تاريخي حضور خود را به‌عنوان جواهري ارزشمند و زينتي حفظ كرده و همواره مرغوبيت‌ خود را به شهر نيشابور نسبت داده است. اين سنگ قيمتي، همواره طي ادوار مختلف تاريخي مورد بهره‌برداري قرار داشته و از جمله كالاهاي صادراتي مهم ايران محسوب مي‌شده است. در دورۀ قاجار، مشكلات داخلي و زيربنايي، مانع پيشرفت در بخش‌هاي مختلف جامعه بود. در اين رابطه، معادن ايران، از جمله معادن فيروزۀ نيشابور نيز، از مشكلات موجود بركنار نماندند. تحقيق پيش‌رو در پي پاسخ به اين پرسش است كه عموماً بهره‌برداري از معادن فيروزۀ نيشابور به چه صورت انجام مي گرفت و چه كاركردي در اقتصاد كشور داشت؟ فرض اين پژوهش بر اين مبنا استوار شده است كه شرايط اقتصادي سياسي حاكم بر جامعه، مانع از انجام فعاليت‌هاي كارآمد اقتصادي، از جمله بهره‌برداري از اين معادن بوده ‌است. بر‌اساس نتايج به‌دست‌آمده مشخص مي‌‌گردد كه سودجويي مقامات دولتي، عدم مديريت صحيح در بهره‌برداري از معادن و بي‌توجهي به تحولات علمي در حوزۀ دانش معدن و تجهيزات مربوط به ‌آن، همگي موجب آسيب‌پذيري معادن و ركود در بهره‌برداري و صادرات فيروزه نيشابور شد. روش اين پژوهش توصيفيتحليلي و از منابع كتابخانه‌اي و اسناد و مدارك آرشيوي استفاده گرديده، چنانكه پس از جمع‌آورياطلاعات كافي، به سازماندهي اطلاعات و تجزيه ‌و تحليل آن ها پرداخته شده‌ است.