ارزيابي تاثير دزهاي اشعه گاما روي مراحل زيستي سوسك چهارنقطه‌‌اي حبوبات (.Coleoptera: Bruchidae) Callosobruchus maculatus (F)

(Evaluation gamma radiation effects on life cycle of Callosobruchus maculatus (F) (Coleoptera: Bruchidae

سوسك چهار نقطه اي حبوبات، از آفات مهم لوبيا چشم بلبلي در انبار مي باشد. استفاده از روش هـاي پرتـودهي باعـث كنترل پيوسته آفت، كاهش مسايل بهداشتي و زيست محيطي مي شود. تاثير دزهاي مختلف پرتوگاما كبالت 60 روي مقـدار ازت و درصد پروتيين، ميزان خسارت و مراحل زيستي حشره آفت در شرايط آزمايشگاهي ارزيابي شـد. نتـايج نشـان داد اشعه گاما بر درصد پروتيين و مقدار ازت لوبيا چشم بلبلي اثر منفي ندارد در حـاليكـه خسـارت مراحـل لاروي تفـاوت معني داري در نمونه برداري هاي بعد از پرتوتابي دارد. بيشترين (%29/8) و كمترين % (2/46) خسارت در نوبت هاي1 و 21 روز بعد از پرتودهي مشاهده شد. تاثير پرتوتابي دزهاي 5الي 50 گري روي جمعيت تخم دو الي سـه روزه بـين تيمارهـا تقاوت آماري نشان داد (p<0.05) كمترين تاثير براي پرتوهاي 5 و 10 گري و بيشترين براي 20 و 25 گري با مقدار %57 و %56 مانع از تفريخ تخم ها شد و در دزهاي بيشتر تخم ها به طور كلي تفريخ نشدند. نتايج تاثير پرتوهاي 20 الي 80 گري اشعه گاما روي ميزان تخم ريزي 5 جفت حشره بالغ تفاوت آماري در بين تيمارها داشت (p<0.05) كمترين كنتـرل بـراي پرتو 20گري مشاهده شد. حداكثر كاهش ميزان تخم ريزي به مقدار 44/68 درصد بـراي غلظـت هـاي 70 و 80 گـري در مقايسه با تيمار شاهد بود. با استفاده از غلظت لازم پرتو اشعه گاما ميتوان ضمن تسريع در عقيم سازي تخم ها و كاهش در ميزان تخم ريزي، از بالغ شدن حشره كامل جلوگيري نمود. بنابراين دركنترل اين آفت انبـاري بـه عنـوان يـك روش ايمـن پيشنهاد مي شود.

Callosobruchus maculatus is an important cowpea pest in stored condition. The longer effects, safeness of gamma radiation doses are less hazardous for both human and environment. Effects of different gamma radiation (Co60) doses on amount of nitrogen, protein, pest damage, life cycle, fecundity were evaluated under laboratory conditions. Results of gamma radiation doses increased found ineffectual on cowpea nitrogen and protein contents. Insect larvae damage on cowpea in comparison to controlled treatment at different interval and during 21 days sampling period observed significant (f=17.89, df=5, 2) P=0.0001). Max. (29.8%) and Min. (2.46%) larvae damages recorded at 1st and 21st days after hatching. Effects of different gamma radiation doses (5to 50 Gy) on viability of 100 eggs in each treatment showed that significant (f=7.57, df=4, 8) P=0.0001). While least effects recorded for 5 and 10 Gy, hatchability reduced to 57% and 56% for influence of 20 and 25 Gy radiation, with increasing more gamma radiation complete eggs mortality recorded. Results of 20 to 80 Gy radiation on cohort population of adults found significant (f=5.27, df=6, 7) P=0.0001). Min. control recorded for 20 Gy in group a of Duncan method and with increasing gamma doses radiation, reduction on rate of insect fecundity observed and maximum 44.68% recorded for 70 and 80 Gy doses in comparison to control treatment. The positive controlof gamma radiations doses on cowpea seed beetle developmental stages seems to be a safe protective technique against this store insect pest.