نظريه ابن سينا درباره توحيد صفاتي: وحدت مفهومي يا وحدت معنايي

يكي از اقسام توحيد، توحيد صفاتي است. بر اساس ديدگاه رايج منظور از توحيد صفاتي آن است كه همه صفات خدا و ذات او، گرچه به لحاظ مفاهيم باهم متغايرند ليكن به وجود واحدي موجودند؛ اما ابن‌سينا به وحدت صفات و ذات در وجود خارجي بسنده نكرده و آن‌ها را به لحاظ مفهوم نيز يكي مي‎داند. اين ديدگاه  ابن‎سينا مستلزم ترادف لفظي صفات شناخته شده و مورد نقد قرار گرفته است.  نگارنده بر آن است كه در سخنان ابن‌سينا شواهد كافي وجود دارد كه وحدت مفهومي ذات و صفات بطوري كه مستلزم ترادف لفظي آنها باشد، مراد او نيست، بلكه منظور اين است كه صفاتي كه بر خدا حمل مي‌شوند، در هسته اصلي خود، يعني موجوديّت و إنّيّت مشتركند و اين هسته‎ي واحد ثبوتي، معناي آن صفات است. مراد ابن‌سينا از وحدت مفهومي همين وحدت معنايي است نه وحدت در تقرر مفهوميذهني؛  زيرا اگر در هر صفتي افزون بر معناي ثبوتي إنّيّت و وجود، سلب خاص، اضافه خاص يا سلب  و اضافه خاص باهم نهفته باشد، نمي‌توان گفت واژگان آن‌ها مترادف‌اند؛ پس نقد‌هايي كه بر نظريه ابن‌سينا مطرح شده، نقدهاي  متقني نيستند زيرا نظريه ابن‌سينا نه ترادف لفظي صفات است و نه مستلزم آن. در نتيجه وحدت معنايي كه ابن‌سينا از آن سخن مي‌گويد در نهايت به همان وحدت ذات و صفات در وجود خارجي برميگردد و ديدگاه متفاوتي نيست.