بررسي تأثير واحدهاي سنگ‌چينه‌شناسي مختلف بر توسعۀ كارست و تغييرپذيري آبدهي چشمه‌هاي كارستي، استان كرمانشاه

عوامل مختلفي در پديدۀ كارستي‌شدن سازندهاي كربناته نقش دارند كه از مهم‌ترين آنها عبارتند از: سنگ‌شناسي، مقدار بارش، ويژگي‌هاي چينه‌شناسي، عوامل ساختاري و توپوگرافي منطقه و در اين ميان، ويژگي‌هاي سنگ‌شناسي و چينه‌شناسي اهميت ويژه‌اي دارند. در پژوهش حاضر، چهار چشمۀ كارستي مهم با چينه‌شناسي مختلف شامل چشمه‌هاي روانسر، كبوترلانه، دربند صحنه و كاشنبه بررسي شدند. آبخوان تغذيه‌كنندۀ اين چشمه‌ها به‌ترتيب از آهك‌هاي توده‌اي و ضخيم‌لايۀ سازند بيستون، آهك‌هاي كرتاسۀ اربيتولين‌دار و توده‌اي، آهك كرتاسه و آهك مارني و آهك تله‌زنگ و واحدهاي سنگي آواري سازند اميران تشكيل شده‌ است. آبدهي اين چشمه‌ها و تغييرپذيري آن به‌طور درخور توجهي به سنگ‌شناسي سازند‌هاي يادشده وابسته است؛ به‌اين‌تريتب كه ميانگين آبدهي سالانۀ چشمه‌هاي روانسر، دربند صحنه، كاشنبه و كبوترلانه در سال بررسي‌شده به‌ترتيب 1932، 462، 166و 771 ليتر بر ثانيه است؛ همچنين ضريب تغييرات آبدهي چشمه‌هاي يادشده به‌ترتيب 1.07، 0.30، 0.49و0.48 و نسبت حداكثر به حداقل ميزان آبدهي اين چشمه‌ها به‌ترتيب 20، 2، 7 و 4 محاسبه شده است. چشمه‌هاي روانسر و كبوترلانه سه ضريب و چشمه‌هاي دربند صحنه و كاشنبه هركدام دو ضريب كاهش دبي دارند كه به حوضۀ آبگير و سنگ‌شناسي آن در اين چشمه‌ها مربوط است. بيشترين حجم ذخيرۀ آبخوان‌ها به چشمۀ روانسر و كمترين به چشمۀ كاشنبه اختصاص دارد؛ آبدهي اين چشمه‌ها مؤيد اين مطلب است.