تبيينِ تفهميِ كنش‌هاي عدالت گسترانه خليفه المهتدي بالله (حك. 255-256 ق)

كنش‌هاي عدالت‌گسترانه و اصلاح‌طلبانه‌ي خليفه مهتدي (حك. 255-256ق) در يكي از بحراني‌ترين دوران‌هاي تاريخي خلافت اسلامي به طرح پرسش از منطق كنش‌ورزي او، اهميتي تاريخي بخشيده است. از اين روي، اين پرسش كه چرا مهتدي در شرايط فترت سياسي خلافت عباسي به عدالت‌گستري و اصلاح‌طلبي توجه كرد؟ به عنوان موضوح محوري مقاله حاضر انتخاب شده است. راهبرد مقاله در پاسخ به اين پرسش، تبيينِ تفهميِ كنش بر مبناي بستر كنش، نيت كنش، انگيزه كنش، ارزيابي كنش‌گر از شرايط و شيوه تحقق كنش است. از كاربست مدل تبيين تفهمي پيرامون كنش‌هاي مهتدي مشخص مي‌شود كه مؤلفه‌هاي بحران‌خيز بستر و بافتار تاريخي عصر خلافت مهتدي هم‌چون تسلط تركان و بي‌ساماني امور خلافت، انگيزه خليفه را براي احياي نقش اجتماعي خود تعين بخشيد و خليفه بر اساس آن به مراقبت اجتماعي بر مبناي كنش‌ورزي اصلاح‌طلبانه و عدالت‌گسترانه با هدف بازگرداندن قدرت اوليه خلافت عباسي پرداخت.