عوامل به كارگيري بردگان در ساختار سياسي و نظامي فاطميان

فاطميان (297-567 ق) اسماعيلي مذهب كه ابتدا در مغرب اسلامي به قدرت رسيدند و سپس وارد مصر شدند در ساختار سياسي و نظامي حكومت خود به ويژه در سپاه، مناصب درباري و حكومت ولايات به عناصر بومي متكي نبودند و به صورت گسترده از بردگاني با نژادهاي مختلف بهره مي‌جستند. مقاله پيش‌رو مي‌كوشد پس از ارائه‌ تصويري كلي از مصداق‌ها و نمادهاي اقتدار بردگان به روش وصفي تحليلي به اين پرسش اصلي پاسخ دهد كه مجموعه عوامل داخلي و خارجي تأثيرگذار در جلب و جذب غلامان به وسيله فاطميان چه بود؟ اين بررسي نشان مي‌دهد كه عواملي مانند جنگ، برتري نيروي نظامي بردگان، افزايش تعداد بردگان، تحكيم قدرت خود در برابر مدعيان داخلي، عدم اعتماد به نيروهاي بومي و محلي در پي آشوب آفريني‌هاي مكررشان، خطر همراهي نيروهاي محلي با خلافت عباسي، توسعه ارضي و فراهم كردن سپاهي مطيع و فاقد تعلقات مادي و منطقه‌اي از عوامل اصلي به كارگيري گسترده بردگان در ساختار سياسي و نظامي بوده است.